LIBOR odchodzi do lamusa. Nikt nie jest gotowy?

Przeczytaj także: Ujemny LIBOR a kredyt hipoteczny

LIBOR, o którym wspomina się najczęściej przy okazji dyskusji o umowach kredytowych powiązanych z kursem waluty obcej, to ustalana dla wielu walut stopa procentowa kredytów udzielanych na rynku międzynarodowym w Londynie. Już wkrótce jej kariera ma jednak dobiec końca. Trwają bowiem prace nad reformą IBOR.

Jak wyjaśnia Deloitte, zmiany dotyczyć mają wszystkich indeksów stóp procentowych, a ich skutki w największym stopniu dotknąć mają stawek LIBOR (m.in. LIBOR USD, LIBOR CHF, LIBOR EUR).

Paweł Spławski, Lider programu CFO, Partner w zespole ryzyka finansowego Deloitte, przyznaje, że zamiana dotychczasowych stawek referencyjnych na nowe wskaźniki stóp procentowych stawia niemałe wyzwania i to nie tylko przed sektorem finansowym.

Zmiany zaproponowane przez regulatorów mają za zadanie wyeliminować niejasności dotyczące sposobu wyznaczania wskaźników stóp procentowych i ograniczyć ryzyko potencjalnych nadużyć, a biorąc pod uwagę skalę zmian wynikających z reformy IBOR oraz fakt, że odnosi się ona do wszelkich wskaźników wykorzystywanych w umowach finansowych zawieranych między bankami a klientami, jej wpływ odczują nie tylko instytucje finansowe, ale także przedsiębiorstwa oraz osoby fizyczne – wyjaśnia Paweł Spławski.

Z badania Deloitte wynika tymczasem, że świadomość tego, jaką rolę ma odegrać reforma IBOR i jaki będzie jej wpływ na działalność firmy, towarzyszy zaledwie 6 proc. respondentów. 29 proc. CFO deklaruje natomiast, że dysponuje przeciętnym poziomem informacji w tym zakresie. Identyczny odsetek badanych wskazuje z kolei, że w ogóle takich informacji nie posiada.

Mając na uwadze niespełna 30 proc. odsetek odpowiedzi wskazujących na brak wiedzy na temat konsekwencji wprowadzanych zmian, nie powinno dziwić, że aż 56 proc. polskich CFO przyznaje, że w ich firmach nie podjęto żadnych prac, których celem jest dostosowanie ich działalności do reformy IBOR. Jednocześnie, co trzeci pytany planuje aktywność w tym zakresie dopiero w przyszłości, a w zaledwie 8 proc. przypadków takie czynności są już prowadzone.

– Może to wynikać z pozornie odległych terminów wprowadzenia reformy, nałożenia terminów reformy IBOR na okres pandemii oraz zmian w priorytetach osób zarządzających finansami. Niemniej, na dostosowanie organizacji do zmian wynikających z reformy stawek referencyjnych pozostaje coraz mniej czasu, a część z nich może mieć istotny wpływ na przedsiębiorstwa i wymagać np. wynegocjowania nowych zapisów w umowach finansowych czy zmiany modeli wyceny instrumentów finansowych – mówi Robert Karczmarczyk, Dyrektor w Dziale Konsultingu Deloitte.

Jakie zmiany przyniesie reforma?

Badanie Deloitte pokazuje, że reforma systemu stawek referencyjnych ma w Polsce wielu przeciwników. Aż 39 proc. użytkowników przypisało jej dodatkowy koszt, który nie przyniesie istotnych korzyści. Dodatkowo w ocenie ankietowanych firm nie będą z nią powiązane ani szanse na zwiększenie przychodów (52 proc. odpowiedzi negatywnych), ani lepsze dostosowanie organizacji i zasad prowadzenia działalności do potrzeb rynku (45 proc. odpowiedzi negatywnych).

Da się też zauważyć, że zaledwie niewielka część zapytanych mówi o pozytywnych aspektach zmian. 8 proc. ankietowanych uznało, że pozwolą one lepiej dostosować organizację i zasady prowadzenia działalności do potrzeb rynku, po 5 proc. widziało w niej szansę na zwiększenie przychodów oraz okazję do wymiany starych systemów IT na nowe, bardziej wydajne.
W opinii polskich CFO wpływ wprowadzenia nowych stawek IBOR na poszczególne obszary działalności ich firm nie jest znaczący. Ich zdaniem w najmniejszym stopniu dotknie ono obszaru IT (47 proc. wskazań). Umiarkowany zakres oddziaływania dotyczy w 26 proc. obszaru prawno-podatkowego oraz rachunkowości i sprawozdawczości, w 23 proc. działalności podstawowej, a w 13 proc. przypadków obszaru IT oraz wyceny instrumentów finansowych i zasad zarządzania ryzykiem. Najwyższe wskazanie mówiące o bardzo istotnym wpływie zmian dotyczy obszaru wycen instrumentów finansowych oraz zasad zarządzania ryzykiem, ale wynosi zaledwie 5 proc.

– Wysoki odsetek odpowiedzi wskazujących na zdecydowanie negatywne nastawienie polskich dyrektorów finansowych do reformy IBOR, a także pokaźna ich grupa w ogóle nie mająca zdania na ten temat może niepokoić. Zmiany, które zaczęły być wprowadzane, są nieuniknione, nie można ich więc po prostu nie zauważać. Dodatkowo będą one miały duży wpływ na obszar finansowo-księgowy oraz prawny przedsiębiorstw. W przypadku części firm oraz wielu instytucji finansowych bardzo dużym wyzwaniem będzie również implementacja zmian informatycznych wynikających z reformy. Przedsiębiorcy powinni podjąć niezbędne kroki, aby być na nie przygotowanym i móc adekwatnie reagować – mówi Przemysław Szczygielski, Partner, Lider zespołu doradztwa regulacyjnego i ryzyka, Deloitte.

Raportowanie i wykorzystywanie

1 stycznia tego roku weszły w życie wymogi dotyczące konieczności ujawnienia w sprawozdaniach finansowych informacji na temat wpływu reformy IBOR na działalność firm oraz zaprezentowania ekspozycji na poszczególne stawki referencyjne. Jak wynika z badania, zaledwie co piąty pytany przyznawał, że wie o takim obowiązku, a pozostali albo nic nie wiedzieli na ten temat (47 proc.), albo nie potrafili tego określić (29 proc.).

Eksperci Deloitte starali się też określić, w jakim stopniu badane przedsiębiorstwa wykorzystują instrumenty pochodne stopy procentowej lub zasady rachunkowości zabezpieczeń dla ryzyka stopy procentowej. Opinie CFO charakteryzuje w tym zakresie znacząca polaryzacja. 8 proc. badanych przyznaje, że stosuje zasady rachunkowości zabezpieczeń. 3 proc. twierdzi, że firma wykorzystuje instrumenty pochodne, 10 proc. w przyszłości planuje stosować takie zabezpieczenie, a aż 69 proc. nie planuje stosować instrumentów pochodnych stopy procentowej w przyszłości.

Badanie „CFO Survey 2020 – spring edition” zostało przeprowadzone przez firmę doradczą Deloitte w Europie Środkowej w okresie od marca do początku maja 2020 r. Wzięło w nim udział 309 dyrektorów finansowych z 6 krajów Europy Środkowej (Polska, Czechy, Rumunia, Litwa, Łotwa, Estonia).