Finanse gospodarstw domowych w III kw. 2014

Przeczytaj także: NBP: finanse gospodarstw domowych w IV kw. 2013

Przyspieszenie wzrostu gospodarczego na razie nie przekłada się na wzrost skłonności gospodarstw domowych do zakupów dóbr trwałych, w tym szczególnie na skłonność do decydowania się na najpoważniejsze zakupy. Jedynie nieznacznie wzrósł odsetek gospodarstw domowych odpowiadających pozytywnie na pytanie o możliwość zakupu mieszkania w nadchodzących 12-tu miesiącach. Odsetek gospodarstw deklarujących „zdecydowanie tak” lub „możliwe” wzrósł do 8,6% i zbliżył się do długookresowej średniej wynoszącej 8,8%. Odsetek gospodarstw domowych skłonnych do przeprowadzenia remontu lub zakupu samochodu pozostaje na stabilnym, niskim poziomie. Pozytywnym sygnałem jest natomiast wzrost skłonności do finansowania poważnych wydatków z kredytu. Pomimo, że utrzymuje się ona na bardzo niskim poziomie, to względem poprzedniego kwartału odnotowano zdecydowany wzrost w obszarach finansowania remontu i zakupu samochodu. Wzrost odsetka gospodarstw domowych skłonnych do przynajmniej częściowego skorzystania z kredytu wyniósł w tych obszarach odpowiednio 9,4 oraz 4,7 pp.

Ocena przebiegu obsługi zobowiązań, w świetle relacji polskich gospodarstw domowych (dotyczy to nie tylko kredytu), pozostała na analogicznym poziomie, jak w poprzednim kwartale. Bardzo nieznacznie wzrósł odsetek gospodarstw domowych, które obsługują swoje zobowiązania bezproblemowo (z 46,9% do 47,6%). Należy jednak pamiętać, że w poprzednich dwóch kwartałach obserwowano spadek udziału tej grupy, a obecnie udział gospodarstw domowych nie zgłaszających problemów z obsługą jest o prawie 4 pp. poniżej długookresowej średniej. Trzeba podkreślić jednak, że również udział gospodarstw domowych mających duże problemy z obsługą zobowiązań jest na poziomie poniżej średniej. Obecnie 10,6% gospodarstw domowych w Polsce deklaruje duże problemy z obsługą swoich zobowiązań, podczas gdy przeciętnie w ostatnich siedmiu latach odsetek ten wynosił ponad 12%. W konsekwencji, w ostatnich kwartałach obserwowany jest ponadprzeciętnie wysoki udział tych, którzy mają niewielkie problemy z obsługą. Ich udział wynosi obecnie 41,8%, przy przeciętnej z ostatnich lat na poziomie 36,6%.

Sytuacja w obszarze przyszłej obsługi zobowiązań zmieniła się względem poprzedniego kwartału w kierunku spodziewanego pogorszenia. Jest to o tyle zaskakują-ce, że wzrost gospodarczy przyspiesza, co w konsekwencji powinno przekładać się na zwiększenie zdolności gospodarstw domowych do terminowej obsługi zobowiązań. Należy jednak wziąć pod uwagę, że w ostatnich miesiącach przyspieszył wzrost zadłużenia, co oznacza, że obciążenie gospodarstw domowych spłatą również będzie rosnąć, co może utrudniać prawidłową obsługę długu. W rezultacie udział gospodarstw domowych spodziewających się bezproblemowej obsługi swoich zobowiązań spadł i obecnie wynosi 31,2% (wobec ok. 40% przed rokiem). Negatywnym sygnałem jest też wzrost skumulowanego odsetka gospodarstw domowych, które spodziewają się w nadchodzących 12-tu miesiącach dużych problemów z obsługą zobowiązań lub całkowite-go zatrzymania spłat (z 11,1% do 11,6%).

PYTANIE SPECJALNE

W bieżącej edycji badania zapytaliśmy polskie gospodarstwa domowe o główną przyczynę braku rzetelności w obsługiwaniu zobowiązań kredytowych. Pytanie to zostało powtórzone po ponad sześciu latach i miało na celu weryfikację opinii na temat głównych przyczyn problemów kredytowych. W opinii Polaków najczęstszą przyczyną problemów finansowych jest brak właściwego planowania z zakresu finansów osobistych. Brak edukacji oraz zdolności do racjonalnego zaplanowania budżetu domowego jest w opinii 46,3% badanych główną przyczyną problemów z terminowym regulowaniem zobowiązań. O ile odsetek ten jest bardzo wysoki, to w społeczeństwie rośnie przekonanie, że tego typu zachowania występują rzadziej. W 2008 roku na lekkomyślność wskazywało aż 53,3% badanych.