Gminy i stany w USA są niewypłacalne

Przeczytaj także: Rynek obligacji w USA: kolejne bankructwa?

Bankructwo? Nie ma mowy
W ciągu ostatnich dwóch lat recesja sprawiła, że wpływy z podatków do kas stanów i największych miast spadły o kilkadziesiąt procent. W jednostkach o najbardziej niestabilnej sytuacji finansowej rozpoczęto programy oszczędnościowe, ale w skali całego kraju wydatki zaplanowane na rozpoczynający się 1 lipca nowy rok budżetowy przekraczają przychody o ok. 200 mld USD. Gdyby mierzyć stany podobną miarą, jak finanse państw, dziura budżetowa wynosiłaby ok. 15 proc. PKB, czyli więcej niż wynosi zadłużenie Hiszpanii, Portugalii czy Grecji.

Podobnie jak prawo europejskie nie przewiduje wyjścia kraju ze strefy euro, amerykańskie prawo utwierdza inwestorów w przekonaniu, że bankructwo stanów i miast jest niemal niemożliwe. Bankructwo gminy jest możliwe tylko pod warunkiem, że dopuszcza je prawo stanowe (więcej niż połowa stanów nie przewiduje takiej możliwości) oraz po spełnieniu rygorystycznych wymogów. W latach 90. sąd nie uznał wniosku o upadłość gminy Bridgeport w stanie Connecticut, ponieważ na rynku cały czas znajdowały się podmioty skłonne udzielać jej kredytów. Biorąc pod uwagę fakt, że nabywcami obligacji komunalnych są przede wszystkim inwestorzy indywidualni za pośrednictwem funduszy emerytalnych (swoje robią zachęty podatkowe), źródła finansowania dla jednostek samorządów lokalnych nie wyschną z dnia na dzień.

Finansowe triki

Gminy i stany korzystają z kreatywnych porad bankierów i zaciągają długi w sposób niewidoczny dla przeciętnych inwestorów, np. tworząc sieć zależnych podmiotów, których jedynym celem jest emisja obligacji na realizację określonych projektów. Stan Nowy Jork posiada obecnie jedynie 3,3 mld USD długu w „zwykłych” obligacjach, których emisja wymaga specjalnej akceptacji, ale za pośrednictwem innych jednostek pożyczył aż 59,3 mld USD. Inwestorzy chętnie kupują takie obligacje, chociaż nie posiadają oficjalnych gwarancji, gdyż w budżetach stanów sporządzane są zapisy przewidujące miliardy dolarów dla podległych podmiotów, które następnie spłacają odsetki. W przypadku największych dłużników konieczne jest podjęcie specjalnych kroków – Nowy Jork w prawie stanowym wykluczył wprost możliwość bankructwa kilku wielkich emitentów obligacji, m.in. Metropolitan Transportation Authority, zarządzającą transportem publicznym. Skoro Unia Europejska mogła stwierdzić, że nie pozwoli upaść Grecji, czemu inaczej miałyby postępować władze poszczególnych stanów z podmiotami, które z ich punktu widzenia są zbyt ważne, by zbankrutować?
Pod szczególną obserwacją instytucji finansowych znajdują się obecnie takie stany, jak Kalifornia, Illinois, New Jersey, Luizjana oraz Floryda. W latach 2000-2008 wpływy z podatków stanowych (m.in. od nieruchomości i podmiotów z branży finansowej) rosły w tempie przewyższającym inflację o ponad 15 proc. Jednak podobnie jak rządy państw na całym świecie, również władze lokalne nie wykorzystały tego okresu na spłatę zaciąganych wcześniej zobowiązań, lecz na zwiększanie wydatków. Podniesiono pensje pracownikom budżetówki, rozszerzono zakres opieki zdrowotnej, a w niektórych przypadkach obniżano wiek emerytalny poniżej sześćdziesięciu kilku lat.