NBP: finanse gospodarstw domowych w III kw. 2013

Przeczytaj także: Finanse gospodarstw domowych w I kw. 2014

Na stopę oszczędzania składają się dwie kategorie oszczędności: oszczędności dobrowolne oraz oszczędności emerytalne w systemie kapitałowym przypisane sektorowi gospodarstw domowych. Druga z tych kategorii, stanowiąca wartość korekty z tytułu zmiany udziałów netto gospodarstw domowych w rezerwach funduszy emerytalnych (FE), jest bardzo silnie skorelowana (współczynnik korelacji na poziomie 0,98) z analogiczną pozycją z kwartalnych rachunków finansowych (publikowanych przez NBP). W jej skład wchodzą zarówno wartość transakcji przekazanych do FE, jak i zmiany wyceny wartości aktywów w rezerwach ubezpieczeniowych.

Należy pamiętać, że na obserwowany od 2012 r. wzrost stopy oszczędzania w dużej mierze złożył się wzrost wyceny aktywów netto gospodarstw domowych w rezerwach funduszy emerytalnych (szczególnie w III i IV kw. 2012 r.), natomiast wzrost stopy oszczędzania wynikający z niezależnych decyzji gospodarstw domowych dotyczących podziału dochodu między konsumpcję i oszczędności był niewielki.

Podobna sytuacja miała miejsce w III kw. 2013 r., choć stopa oszczędności dobrowolnych kształtowała się na nieco wyższym poziomie niż w poprzednim roku.

Podczas, gdy transakcje związane z tworzeniem rezerw FE kształtują się w miarę stabilnie w czasie (poza dwoma wyraźnymi obniżeniami ich poziomu: w drugiej połowie 2011 roku, wynikającym ze zmian dot. obowiązkowej składki przekazywanej do II filaru, oraz pierwszej połowie 2013 r.), zmiany wyceny wartości aktywów podlegają znacznym wahaniom, które przekładają się na wyraźną zmienność stopy oszczędzania gospodarstw domowych, jak również wpływają na oszacowania jej długookresowych trendów. Obserwowany w III kw. 2013 r. wzrost stopy oszczędności był głównie efektem silnej dodatniej korekty wynikającej z przeszacowań przy jednocześnie relatywnie niskich oszczędnościach
dobrowolnych (oszczędnościach skorygowanych o FE11). Stopa oszczędności dobrowolnych w III kw. 2013 r. wyniosła 1,6% (po korekcie sezonowej) wobec 2,1% w II kw. 2013 r. oraz średniej na poziomie 0,4% z 2012 roku.

Podsumowując, w III kw. 2013 odsezonowana stopa oszczędzania wzrosła do 7,9% z 3,1% w II kw. 2013 r., przy znacznym wzroście oszczędności emerytalnych w systemie kapitałowym (z 1,0% w II kw. 2013 r. do 6,3% w III kw. 2013 r.) oraz spadku stopy oszczędności dobrowolnych (1,6% w III kw. 2013r. wobec 2,1% w poprzednim kwartale).

W III kw. 2013 r. dynamika realnych nakładów brutto na środki trwałe w sektorze gospodarstw domowych ukształtowała się na poziomie 2,3% r/r wobec 1,6% r/r w poprzednim kwartale. Po wykluczeniu czynników sezonowych, wartość realnych nakładów okazała się być o 1,1% wyższa niż w poprzednim kwartale. Dane wskazują na stabilny trend wzrostowy tej kategorii.

Stopa inwestowania w sektorze gospodarstw domowych, czyli relacja nakładów brutto na środki trwałe do dochodów do dyspozycji brutto, w III kw. 2013 r. wynosiła 7,4% (7,3% po korekcie sezonowej) i tym samym była równa stopie inwestowania w III kw. 2012 r. Stopa inwestowania utrzymuje się na stabilnym poziomie w ostatnich 3 latach.

Po uwzględnieniu sezonowości, stopa inwestowania od początku 2011 r. kształtowała się na poziomie przeciętnie wyższym niż stopa oszczędzania. W III kwartale 2013 r. sytuacja ta uległa zmianie, stopa inwestowania była niższa (po raz pierwszy od czterech kwartałów) o 0,6 pp. niż stopa oszczędzania. Tym samym, struktura generowania oszczędności w gospodarce przestała wpływać dodatnio na wielkość zadłużenia netto sektora gospodarstw domowych wobec innych sektorów.


Grażyna Mierzejewska, Filip Premik