Pre-IPO zwiększa zyski inwestycyjne?

Przeczytaj także: GPW a inwestorzy zagraniczni

Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo przedstawionego powyżej scenariusza spółka, wraz z organizującymi emisję doradcami mogą zastosować parę rozwiązań. Przede wszystkim dyskonto w cenie emisyjnej, udzielane inwestorom pre-IPO powinno być ustalone na rozsądnym poziomie, uzasadnionym występowaniem większego ryzyka inwestycyjnego. Wynika ono z czasu oczekiwania na właściwą ofertę, prawdopodobieństwa szybkiego wzrostu wartości dzięki środkom z emisji pre-IPO oraz innych aspektów (np. obejmowania udziałów w sp. z o.o.). Drugim możliwym sposobem jest zawarcie z inwestorami pre-IPO umów typu lock-up, zapobiegających nadmiernej podaży akcji tuż po debiucie. Zakładają one, że bez zgody organizatora oferty (dom maklerski lub doradca finansowy) nie sprzedadzą oni swoich akcji przez określony czas (zazwyczaj 12 miesięcy). Zakaz ten może nie obowiązywać jeśli cena sprzedaży przekracza cenę z oferty IPO o określony poziom (np. 50% lub 100%). Podobne mechanizmy stosuje się wobec założycieli spółki oraz inwestorów, którzy pojawili się w spółce na wcześniejszych etapach rozwoju (np. funduszy venture capital).

Niestety nie zawsze emitenci i ich doradcy pamiętają o wymienionych wcześniej ryzykach związanych ze stosowaniem mechanizmów pre-IPO. Najczęściej popełnianym błędem (bądź celowo stosowanym rozwiązaniem) jest ustalenie bardzo krótkiego czasu pomiędzy emisjami wraz z zastosowaniem dużego dyskonta w cenie. W takiej sytuacji uzasadnienie poziomu dyskonta znacznym ryzykiem wiążącym się z wcześniejszą niż IPO inwestycją wymaga co najmniej dużej wyobraźni. Niejednokrotnie zdarza się wręcz, że decyzje o obu emisjach podejmowane są na tym samym Walnym Zgromadzeniu. Jeżeli dodatkowo emisje te kierowane są do dotychczasowych akcjonariuszy bądź doradców można twierdzić, że podstawowym celem tak skonstruowanego pre-IPO (chociaż można poddać w wątpliwość adekwatność tej nazwy w tym wypadku) nie jest pozyskanie kapitału aby poprawić sytuację przedsiębiorstwa przed upublicznieniem, ale raczej jest wynagrodzenie wskazanych podmiotów. Szkoda, że odbywa się to kosztem nie spółki (wszystkich akcjonariuszy), ale tylko nowych współwłaścicieli firmy.

Oferty typu pre-IPO nie są rozwiązaniem powszechnie stosowanym na rynkach kapitałowych, jakkolwiek mogą one stanowić ciekawy i atrakcyjny dodatek do portfela inwestycyjnego dla bardziej aktywnych inwestorów rynku akcji. Co zatem inwestor powinien zrobić, aby skorzystać z tego typu możliwości? Przede wszystkim powinien „poinformować” o tym uczestników rynku. Podczas kontaktu z podmiotami organizującymi oferty (np. domy maklerskie, autoryzowani doradcy rynku NewConnect) należy zaznaczyć, że jest się zainteresowanym taką opcją. Oczywiście doradcy aby zarekomendować takiego inwestora emitentom często stawiają pewne wymagania. Można do nich zaliczyć wysokość możliwych do zainwestowania środków lub historia inwestycyjna. Jeśli już jednak dostaniemy ofertę wzięcia udziału w tego typu emisji trzeba pamiętać o podstawowych zasadach wynikających z konstrukcji tego typu inwestycji.

Nie można skupiać się wyłącznie na proponowanym dyskoncie, ale dokładnie rozważyć możliwe scenariusze. W końcu obiecywany zysk na inwestycji nigdy nie jest w żaden sposób gwarantowany a niepubliczny charakter oferty stwarza dodatkowe ryzyka. W najgorszym razie możemy zostać z bezwartościowymi udziałami i brakiem perspektyw na spieniężenie inwestycji.

Podsumowując można stwierdzić, że mechanizm oferty pre-IPO może dać faktyczne korzyści zarówno inwestorowi chcącemu uzupełnić swój portfel inwestycyjny, jak i dla poszukującemu kapitału przedsiębiorstwu. Przy zachowaniu podstawowych zasad i uwzględnieniu specyfiki tego typu transakcji interesy obu stron mogą zostać zaspokojone. Można oczekiwać, że większa popularność pre-IPO powinna prowadzić do oswojenia się inwestorów z tego typu konstrukcją i podejmowaniem lepszych decyzji inwestycyjnych.

Grzegorz Jajuga,