Renta socjalna: ile wynosi, kiedy i komu przysługuje?

Przeczytaj także: Ile można dorobić do renty socjalnej?

Kto może otrzymać rentę socjalną?

Renta socjalna jest wsparciem dla osób, które nie nabyły uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Warunkiem przyznania renty socjalnej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest pełnoletność oraz całkowita niezdolność do pracy, która powstała z powodu naruszenia sprawności organizmu w okresie "od dzieciństwa" do ukończenia nauki – wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku.

Rzeczniczka wyjaśnia, że rentę socjalną mogą otrzymać osoby pełnoletnie, u których lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS stwierdzi całkowitą niezdolność do pracy. Powstać musi ona jednak w ściśle określonym czasie, tzn. przed ukończeniem 18. roku życia lub w trakcie nauki (także podczas wakacji lub urlopu dziekańskiego) w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 lat, ewentualnie w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury.

Renty socjalne wypłacane przez ZUS (marzec 2023 r.)

• W całym kraju: 292.972
• Na Dolnym Śląsku 18.201
• Najwięcej rent socjalnych ZUS wypłaca w województwie mazowieckim: 34.041, śląskim 29.835 i wielkopolskim 25.555
• Najmniej rent socjalnych jest wypłacanych w województwach opolskim 6.423 i lubuskim 7.835.

Renta socjalna może zostać przyznana na stałe - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała lub na czas określony - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Należy pamiętać, że renta socjalna może być łączona z rentą rodzinną. W sumie wysokość obu świadczeń nie może przekroczyć dwukrotności kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W momencie przekroczenia tej kwoty obniżamy wysokość renty socjalnej. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być jednak niższa niż 10 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy - wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis.

W razie śmierci osoby pobierającej rentę socjalną przysługuje zasiłek pogrzebowy, na zasadach i w wysokości określonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Jakie obowiązki wobec ZUS ma osoba dostająca rentę socjalną?

W momencie, gdy osoba dostająca rentę socjalną podejmie pracę powinna powiadomić nas o podjęciu pracy zarobkowej i osiąganych przychodach – mówi Iwona Kowalska-Matis. – Powinna także pamiętać o limitach dochodów dla renty socjalnej - przestrzega.

Jeśli osiągany przychód będzie:

• Niższy niż 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy – to rentę socjalną ZUS wypłaca w pełnej wysokości.
• Wyższy od 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy i nie przekroczy 130 proc. tego wynagrodzenia – renta socjalna zostaje zmniejszona o kwotę przekroczenia, ale nie wyższą niż kwota maksymalnego zmniejszenia (obowiązującą dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy),
• Wyższy niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy –renta socjalna zostanie zawieszona.

Rentę socjalną ZUS może rozliczyć rocznie lub miesięcznie. Jeśli w zaświadczeniu o dochodach będą wykazane kwoty przychodu uzyskane w poszczególnych miesiącach – to rentę socjalną ZUS rozliczy w obydwu wariantach, tj. rocznie oraz miesięcznie i dokona wyboru wariantu korzystniejszego. Jeśli jednak w zaświadczeniu będzie wykazana łączna kwota przychodu osiągniętego w minionym roku kalendarzowym – to rentę socjalną rozliczy tylko rocznie.

Renta socjalna - dane za 2022 rok:

• W 2022 r. na renty socjalne w skali kraju wydano 4 593 870 800 zł.
• Wysokość średniej wypłaty to kwota: 1 313,84 zł brutto.
• Średni wiek osób otrzymujących rentę socjalną to 39,9 lat, w tym u mężczyzn 38,8, i kobiet 41,2.
• Najwięcej osób z rentą socjalną to te w wieku 35 – 39 lat, najmniej 19 lat i mniej.