W 2060 r. ZUS nie będzie miał pieniędzy na emerytury?

Przeczytaj także: Zrozumieć polski system emerytalny

W 2013 ludność Polski liczyła sobie 38,5 mln osób. Przewidywania Głównego Urzędu Statystycznego (Prognoza ludności na lata 2014-2050, opracowana 2014 r.) wskazują, że za 35 lat będzie na o 4,55 mln osób mniej. Ten czas wystarczy również, aby w strukturze demograficznej naszego społeczeństwa doszło do poważnych zmian.

Do 2050 roku znacznie zwiększy się liczba po 65. roku życia. Wstępne szacunki prognozują, że ich udział w strukturze demograficznej wyniesie 32,7 proc.. Dla porównania, pod koniec 2013 roku wynosił on 14,7 proc.

„Od 1991 roku średnie dalsze trwanie życia 67-letnich kobiet wydłużyło się o prawie cztery lata, a mężczyzn o trzy lata. Zjawisko to rodzi wiele pytań i wyzwań, które mają wpływ na różne obszary naszego życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Wiemy na pewno, że musi się zmienić rola osób starszych na rynku pracy, tak, aby po przejściu na emeryturę nie doświadczały one ubóstwa. Świadczenia społeczne nie nadążą bowiem za kosztami utrzymania przyszłych emerytów” – wyjaśnia Renata Onisk, Aktuariusz, Partner w Dziale Usług Aktuarialnych Deloitte.

Według prognozy wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2060 roku opublikowanej przez ZUS w maju 2013 roku, w 2015 roku liczba emerytów, pobierających świadczenia z ZUS, wyniesie 5,24 mln osób. W tym samym czasie liczba osób ubezpieczonych płacących składkę emerytalną sięgnie 14,7 mln. A to oznacza, że tzw. systemowy współczynnik obciążenia (tj. relacja pomiędzy liczbą emerytów pobierających emerytury finansowane z funduszu emerytalnego oraz liczbą osób objętych ubezpieczeniem emerytalnym) wyniesie 36 proc. W 2050 roku proporcje te znacznie się zmienią. I tak liczba emerytów zwiększy się do 6,2 mln, a liczba osób odprowadzających składki zmaleje do 12,7 mln. Współczynnik obciążenia systemowego zwiększy się do 49 proc., a dziesięć lat później o kolejne 10 pp. W 2013 roku budżet państwa dofinansował system ubezpieczeń społecznych kwotą blisko 80 mld zł, co stanowiło 4,7 proc. polskiego PKB. Oprócz dofinansowania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na kwotę tę w 2013 roku złożyły się wydatki na emerytury i renty służb mundurowych (15,3 mld zł) oraz dotacja do KRUS (16,5 mld zł).

Wpływ na system emerytalny mają cztery główne składniki:

• wysokość oraz długość pobierania świadczeń,
• wysokość składek,
• wiek emerytalny oraz
• wzrost gospodarczy kraju.

W ostatnich latach w polskim systemie emerytalnym wprowadzono istotne zmiany. Do najważniejszych należą: ograniczenie możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę, stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego do 67 lat oraz transfer aktywów z OFE do ZUS w wysokości 153 mld zł do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Nie bez znaczenia były także zmiany w dobrowolnym III filarze, w tym utworzenia kont IKE (Indywidulane Konto Emerytalne) oraz IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego), które mają zachęcać Polaków do samodzielnego oszczędzania na emeryturę.

Niemniej jak podaje KNF w 2013 roku tylko 5,2 proc. aktywnych zawodowo Polaków posiadało pierwsze z nich, z czego jedynie 31,8 proc. dokonało jakichkolwiek wpłat. Jeżeli chodzi o IKZE, to w tym samym czasie posiadało je 3,2 proc. aktywnych zawodowo Polaków, a wpłat dokonało 11 proc. spośród nich.