Odwrócona hipoteka podreperuje budżet domowy

Przeczytaj także: Oferta kredytowa dla seniorów

Pełna treść raportu

Możliwości zwiększenia budżetów domowych seniorów przy wykorzystaniu raty kapitałowej odwróconego kredytu hipotecznego dla różnych rodzajów nieruchomości

W styczniu bieżącego roku pod obrady Rady Ministrów skierowany został projekt założeń do ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym. Celem tej ustawy jest stworzenie ram legislacyjnych do produktu finansowego nazywanego potocznie „odwróconą hipoteką”. Jest ona w zamyśle autora projektu Ministerstwa Finansów – skierowana do osób starszych i polega na tym, że bank wypłaca klientowi określoną kwotę pieniędzy, która jest zabezpieczona hipoteką na nieruchomości. Kredytobiorca pozostaje do końca życia właścicielem tej nieruchomości. Po jego śmierci własność nieruchomości zostaje przeniesiona na bank, który – w zależności od uzgodnień – przyjmuje spłatę kredytu przez spadkobierców lub też sprzedaje nieruchomość. W tym drugim przypadku spadkobiercy otrzymują różnicę pomiędzy kwotą kredytu a kwotą uzyskaną w procesie sprzedaży.

Rata kapitałowa wypłacana kredytobiorcom ma więc w założeniu:

• z jednej strony umożliwić uruchomienie potencjału ekonomicznego nieruchomości będących w posiadaniu seniorów,
• z drugiej strony pozwolić na zasilenie budżetów domowych seniorów w dodatkowe środki i uzupełnienie w ten sposób budżetu domowego, w większości przypadków opartego o świadczenia społeczne wypłacane z ZUS.

Niezwykle istotnym elementem przygotowywanych przez rząd przepisów jest zapewnienie odpowiedniego poziomu ochrony konsumentów, a także wyraźne określenie praw i obowiązków banku oraz kredytobiorcy i zasad przeprowadzenia sprzedaży nieruchomości z obowiązkiem rozliczenia się ze spadkobiercami kredytobiorcy.

Z pytań kierowanych do Biura ZBP oraz publikacji w mediach wyraźnie wynika, że istnieje duże zainteresowanie tego rodzaju produktem finansowym, a całkiem spora grupa klientów dopuszcza możliwość takiego rozporządzenia swoją nieruchomością i przeznaczenie jej na zaspokojenie np. potrzeb związanych z ochroną zdrowia lub też po prostu podniesienia pułapu bieżących miesięcznych wydatków.

W raporcie zdecydowaliśmy się przedstawić naszą prognozę dotyczącą wartości miesięcznych dochodów z tytuły raty kapitałowej dla różnych typów nieruchomości zlokalizowanych w różnych regionach naszego kraju w odniesieniu do wysokości średniej emerytury. Ceny nieruchomości, które przyjęliśmy jako referencyjne do obliczeń, określiliśmy na podstawie danych uzyskanych z bazy AMRON. Wysokość rat została każdorazowo odniesiona do średniej emerytury (według Ministerstwa Finansów w 2011 roku wyniosła ona 1.795,- zł). Na podstawie doświadczeń zagranicznych doszliśmy także do wniosku, iż najczęściej stosowane może być przez banki ograniczenie, aby całkowita kwota kredytu (wraz z odsetkami) nie przekroczyła 50% wartości nieruchomości w dniu zawierania umowy odwróconego kredytu.

Już po przeprowadzeniu wstępnych analiz okazało się, że wysokość raty kapitałowej dla osób, które nie ukończyły 60 roku życia kształtuje się na poziomie symbolicznym, a więc nieatrakcyjnym dla seniora, a związku z tym trudno się spodziewać, aby odwrócona hipoteka była produktem powszechnym w tej grupie wiekowej. Tak więc zrezygnowaliśmy z publikowania danych dotyczących osób młodszych niż 60-latkowie. Ze względu na znaczące różnice w wielkości wskaźnika średniego okresu trwania życia dla kobiet i mężczyzn i dla określonych grup wiekowych, która stanowi jeden z dwóch najbardziej istotnych warunków dla obliczenia rat kapitałowych, przedstawiamy poszczególne wskaźniki odrębnie dla obu płci.