Jak sprawdzić, czy umowa kredytowa z WIBOR może być do podważenia?

Przeczytaj także: TSUE zajmie się sprawą WIBOR-u

Obecnie w Polsce ponad 3,3 mln osób posiada ok. 2 mln czynnych kredytów hipotecznych. Konsumenci, którzy zaciągnęli zobowiązania wiedzą, w jaki sposób zmieniała się rata ich kredytu wraz ze wzrostem wskaźnika WIBOR. We wrześniu rzecznik TSUE wydał opinię, z której wynika, że banki mają obowiązek należycie i przejrzyście informować klientów o jego mechanizmie, ryzyku i wpływie na koszt kredytu. Teraz miliony osób czekają na wyrok, który może spowodować falę pozwów przeciwko bankom. Co to oznacza dla posiadaczy kredytów hipotecznych? Odzyskanie nadpłaconych pieniędzy i tym samym odciążenie domowego budżetu.

Czym jest wskaźnik WIBOR?

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to wskaźnik określający wysokość oprocentowania pożyczek udzielanych sobie nawzajem przez banki komercyjne.

W praktyce jest on podstawą do wyliczania oprocentowania kredytów hipotecznych
i gotówkowych w Polsce. Składa się na niego marża banku oraz właśnie wskaźnik WIBOR – który zmienia się w zależności od sytuacji rynkowej i decyzji Rady Polityki Pieniężnej.

Problem w tym, że większość klientów nie była w pełni świadoma, w jaki sposób WIBOR wpływa na ich raty kredytowe, ani jak jest ustalany. Zastrzeżenia budzi brak transparentności – wielu ekspertów wskazuje, że wskaźnik ten nie odzwierciedla realnych transakcji między bankami, lecz jest ustalany na podstawie deklaracji.

Jakie zapisy w umowie kredytowej mogą budzić niepokój?

Zdaniem prawników, największe wątpliwości pojawiają się w sytuacjach, gdy umowa kredytowa nie precyzuje sposobu ustalania wysokości oprocentowania opartego
o WIBOR lub gdy bank nie przekazał kredytobiorcy pełnej informacji o ryzyku zmiennego oprocentowania.

W wielu analizowanych przez nas przypadkach kredytobiorcy podpisywali umowy, nie mając świadomości, że WIBOR nie jest stawką wynikającą z faktycznych transakcji międzybankowych, lecz z deklaracji banków o tym, po jakim procencie mogłyby pożyczyć sobie środki. To zasadnicza różnica.

Jeżeli bank nie wyjaśnił tego w sposób zrozumiały i nie przedstawił symulacji pokazującej, jak zmiana wskaźnika wpłynie na ratę, istnieje duże prawdopodobieństwo, że umowa zawiera klauzule niedozwolone – mówi adwokat Robert Piskor z kancelarii Hantke & Piskor.

Do nieprawidłowości może dojść również wtedy, gdy:

• w umowie nie wskazano, w jaki sposób i przez kogo ustalana jest wartość WIBOR-u,
• bank nie poinformował o możliwości znaczących wahań wskaźnika w czasie trwania umowy,
• klient nie otrzymał rzetelnych informacji o alternatywnych produktach kredytowych (np. ze stałym oprocentowaniem),
• w umowie znalazły się niejasne sformułowania dotyczące kosztów całkowitych kredytu.

O jakiej skali pozwów mówimy?

Jak podaje mecenas Piskor możemy mówić o trzech scenariuszach:

• ostrożny (5%) – ok. 100 tys. pozwów, wartość roszczeń: dziesiątki miliardów zł,
• realistyczny (10–15%) – 200–300 tys. pozwów, roszczenia rzędu setek miliardów,
• agresywny (20–25%) – 400–500 tys. spraw, lawina większa niż w przypadku spraw frankowych.

Co teraz mogą zrobić osoby, które w swoich umowach znalazły niedozwolone zapisy? Kluczowy będzie wyrok TSUE. Ten może zapaść na początku 2026 roku. Jeśli będzie zgodny z opinią rzecznika TUSE – przez Polskę przetoczy się nowa fala pozwów wobec banków i to na szeroką skalę – ponad dwa razy większą niż w przypadku spraw frankowych.