Trybunał Konstytucyjny: "janosikowe" niekonstytucyjne

Przeczytaj także: Janosikowe do zmiany. Na dwa lata

Trybunał Konstytucyjny badał skargę wniesioną przez samorząd województwa mazowieckiego na ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Trybunał orzekł, że przepisy ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego nie gwarantujące województwom zachowania istotnej części dochodów dla realizacji zadań własnych, są niezgodne z Konstytucją oraz Europejską Kartą Samorządu Lokalnego. Przepisy te stracą moc w ciągu osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.

TK jednak za dopuszczalne uznał samo istnienie funkcjonowania mechanizmu korekcyjno–wyrównawczego, pozwalającego na przekazywanie środków z rejonów bogatszych do rejonów uboższych.

Trybunał uznał, że konstrukcja systemu ustalania wpłat wyrównawczych nie uwzględnia silnych zmian w dochodach województw wynikających z cykli gospodarczych. System ten w okresie wzrostu gospodarczego nie miał destabilizującego wpływu na finanse samorządów zobowiązanych do wpłat, jednak w czasie dekoniunktury skutkował znacznym wzrostem obowiązkowych wpłat, przy jednocześnie silnym spadku dochodów podatkowych województw.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, ustawodawca powinien brać pod uwagę cykle koniunktury i dekoniunktury. Brak mechanizmów zabezpieczających samorząd przed nadmiernym ubytkiem dochodów, uwzględniających dodatkowo rzeczywistą kondycję finansową samorządów, powoduje że system taki narusza Konstytucję.

"Janosikowe", zdaniem TK, miało prowadzić do wyrównywania dochodów samorządów w górę, ponad przeciętne dochody województw w kraju; a sytuacja, w której - w przypadku płatników tej daniny - prowadzi ona do spadku dochodów poniżej przeciętnych dochodów jest sprzeczna z konstytucyjnymi wartościami, takimi jak zasada solidarności i zasada dobra wspólnego.