Finanse gospodarstw domowych w II kw. 2012

Przeczytaj także: Rekordowa inflacja uderza w finanse Polaków

Podobnie jak w lipcu 2011 r., również obecnie najwyższy priorytet związany jest z opłatami za mieszkanie (czynsz, a także gaz, prąd i woda). Przeciętny priorytet dla tych grup zobowiązań jest ustawiony na poziomie więcej niż wysokim (ocena 4,04 dla czynszu i 4,22 dla płatności za prąd, gaz i wodę). Prawie równie wysoki priorytet (ocena 4,03) dotyczy kredytów bankowych zabezpieczonych, co jest związane z naturalną obawą gospodarstw domowych, iż w przypadku braku regulowania zobowiązań mogą one utracić przedmiot zabezpieczenia. Warto podkreślić, że wobec lipca nie doszło praktycznie do żadnych zmian w ocenie skali ważności tych trzech grup zobowiązań gospodarstw domowych.

Podobnie jak w badaniu lipcowym (2011 r.), zdecydowanie niższy priorytet płatności występuje w grupie kredytów niezabezpieczonych. Przeciętna ocena jest o 0,38 niższa niż w przypadku kredytu zabezpieczonego, co oznacza, że dla firm udzielających tego typu kredytów zdecydowanie rośnie ryzyko braku spłaty.

Piąte i szóste miejsce w grupie priorytetów płatności polskich gospodarstw domowych zajmują spłata zadłużenia na karcie kredytowej oraz płatności dotyczące rachunku telefonicznego. Oceny tych priorytetów wynoszą odpowiednio 3,30 i 3,04, co wskazuje na średni priorytet płatności. Dodatkowo, w przypadku tych dwóch priorytetów doszło w ostatnich 9 miesiącach do zamiany miejsc. Najwyraźniej jednak gospodarstwa domowe uczą się posługiwać dopiero kartami kredytowymi i powoli zwiększa się ich świadomość dotycząca skutków ewentualnego braku spłaty. W przypadku rachunku za telefon już w poprzednich badaniach stwierdzano niski priorytet płatności dla tej grupy zobowiązań. Warto jednak podkreślić, że skuteczność polityki firm telekomunikacyjnych jest dość wysoka, gdyż obecnie rachunki za telefon mieszczą się w połowie stawki wymienionych priorytetów wyprzedzając inne, wydawałoby się o wiele poważniejsze, zobowiązania.
Poniżej „średniego” (ocena 2,95) kształtuje się priorytet płatności należności z tytułu alimentów. Najniższe priorytety płatności mają zaś pożyczki w lombardach, pożyczki od rodziny i zobowiązania wynikające z mandatów i opłat karnych. Co ciekawe, najniższy priorytet zobowiązań wynikających z mandatów i innych opłat karnych świadczy o słabości organów państwa do wyegzekwowania należności, a także o bardzo niskim poczuciu zasadności przyznawanych kar.

Taki układ priorytetów płatności po raz kolejny potwierdza, że gospodarstwa domowe w pierwszej kolejności dokonują płatności, które bezpośrednio przekładają się na jakość życia jego członków – brak regulowania rachunków może się skończyć wyłączeniem prądu, a brak spłaty kredytu hipotecznego wiązać się może z eksmisją. Niestety, płatności takie jak alimenty i mandaty, znajdują się na końcu listy, co wskazuje na bardzo ograniczoną skuteczność instytucji państwa.

dr Piotr Białowolski, dr Sławomir Dudek