Rynek funduszy inwestycyjnych w Polsce w 2011 r.

Przeczytaj także: TFI: sprzedaż i umorzenia I 2012

W ślad za rosnącymi stopami procentowymi wzrosła także (choć w mniejszym stopniu) atrakcyjność detalicznych obligacji skarbowych sprzedawanych przez Skarb Państwa. Oprocentowanie obligacji dwuletnich (DOS) zwiększyło się w minionych 12 miesiącach grudzień 2010 r. – grudzień 2011 r.) o 0,50 pkt. proc., obligacji trzyletnich (TZ) o 0,80 pkt. proc. (w pierwszym okresie odsetkowym), czteroletnich indeksowanych obligacji oszczędnościowych (COI) o 0,50 pkt. proc. (w pierwszym okresie odsetkowym), a emerytalnych dziesięcioletnich obligacji oszczędnościowych (EDO) o 0,50 pkt. proc. (w pierwszym okresie odsetkowym). Ponieważ jednak oprocentowanie większości ww. obligacji zwiększyło się na początku 2011 r. po czym utrzymywało się na stałym poziomie, popyt na te instrumenty finansowe nie wzrósł tak jak można by oczekiwać. Według danych resortu finansów sprzedaż obligacji dwuletnich spadła o 19,3%, trzyletnich wzrosła o 114,4%, czteroletnich wzrosła o 42,5%, a dziesięcioletnich zmniejszyła się o 27,7%. W sumie sprzedaż detalicznych obligacji skarbowych w 2011 roku okazała się o 3,5% niższa niż rok wcześniej i wyniosła 4,2 mld zł.

Na GPW w Warszawie miniony rok stał pod znakiem spadków. W całym 2011 roku wartość głównych giełdowych indeksów – na skutek gwałtownych obniżek kursów akcji w sierpniu i we wrześniu – znacząco spadła. Indeks szerokiego rynku WIG zniżkował o 20,8%, indeks największych i najpłynniejszych spółek WIG20 stracił 21,9%, indeks skupiający firmy o średniej kapitalizacji mWIG40 obniżył się o 22,5%, zaś indeks małych spółek sWIG80 spadł o 30,5%. Spośród wskaźników sektorowych na plusie zakończyły miniony rok jedynie dwa subindeksy (WIG-Chemia zyskał 18,6%, a WIG-Telekomunikacja 10,3%), natomiast największe straty poniosły subindeksy powiązane z branżą budowlaną: WIG-Budownictwo (-54,7%) oraz WIG-Deweloperzy (-51,3%).

Relatywnie duża zmienność panująca na giełdowym parkiecie (zwłaszcza w drugiej połowie roku) sprzyjała wzrostowi aktywności inwestorów giełdowych, a w rezultacie znalazła odzwierciedlenie w wartości obrotów akcjami na GPW w Warszawie. W 2011 roku wyniosły one 267,8 mld zł i były wyższe o 14,5% niż rok wcześniej. Coraz mniejszy udział w obrotach akcjami na Głównym Rynku warszawskiej giełdy mają inwestorzy indywidualni – w I półroczu 2011 r. wyniósł on 18 proc. (spadek o 2 pkt. proc. wobec I półrocza 2010 r.).

Kolejny rok z kolei inwestorzy giełdowi dysponowali także bardzo szeroką i zróżnicowaną ofertą na rynku pierwotnym. Na Głównym Rynku GPW zadebiutowało 38 firm (o cztery więcej niż w 2010 r.), jednak w przeciwieństwie do poprzedniego roku nie było wśród nich giełdowych gigantów. Z kolei na rynku NewConnect pojawiły się po raz pierwszy aż 172 firmy (dwukrotnie więcej niż rok wcześniej).

Rynek funduszy inwestycyjnych – ujęcie ilościowe

Największe od trzech lat spadki na giełdowych parkietach były zasadniczą przyczyną spadku wartości aktywów netto (WAN) zarejestrowanych w Polsce funduszy inwestycyjnych. Według danych Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami (na podstawie informacji z 33 towarzystw funduszy inwestycyjnych) w 2011 r. aktywa netto tych podmiotów zmniejszyły się o 5,71 mld zł (4,8%)1. Najtrudniejszym okresem dla rynku funduszy był sierpień i wrzesień, czyli miesiące, podczas których rynki giełdowe dotknęła silna przecena. Z kolei relatywnie najlepszymi miesiącami były luty, marzec oraz październik 2011 r.

Ubiegłoroczny spadek WAN był dopiero czwartym takim zdarzeniem w już blisko 20-letniej historii tego segmentu rynku finansowego w naszym kraju – poprzednie spadki miały miejsce w roku 1995 (o 0,7 mld zł), 1998 (o 0,1 mld zł) i 2008 (aż o 59,9 mld zł). W ostatnich 10 latach średnie roczne tempo wzrostu aktywów funduszy w Polsce wyniosło 25,2%.

Silna aprecjacja europejskiej i amerykańskiej waluty wobec złotego w 2011 roku (biorąc pod uwagę średnie kursy tych walut NBP na koniec 2010 i 2011 roku euro zyskało na wartości w stosunku do naszej waluty 11,5%, a dolar amerykański 15,3%) sprawiła, iż spadek wartości aktywów netto funduszy inwestycyjnych w Polsce w ujęciu walutowym okazał się znacznie większy niż w przypadku zmian wartości aktywów wyrażonych w walucie krajowej. Wartość aktywów funduszy przeliczona na euro zniżkowała o 14,6% (4,43 mld euro) do 25,89 mld euro, zaś wartość aktywów obliczona w dolarach amerykańskich zmniejszyła się o 17,4% (7,04 mld USD) do 33,47 mld USD. Tendencje te sprawiły, iż udział Polski w rynku funduszy inwestycyjnych w Europie, według danych EFAMA, zmalał w trzech pierwszych kwartałach 2011 r. (brak jeszcze danych za IV kwartał) z 0,36% do 0,32%, natomiast w rynku funduszy zgodnych z dyrektywą UCITS z 0,32% do 0,28%.