Stress test nie pomógł bankom

Przeczytaj także: Stress test: jak rozumieć wyniki?

Zbyt duże teraz jeszcze większe

Ubiegły rok kończył się w branży bankowej w skrajnie pesymistycznych nastrojach – nagłe tąpnięcie na rynkach finansowych wymusiło walkę na śmierć i życie o utrzymanie płynności. Te banki, które zdołały przetrwać najsilniejsze dotychczas uderzenie kryzysu, w 2009 r. zupełnie nie przypominały instytucji sprzed kilku miesięcy. Ich zyski rosły z kwartału na kwartał i w wielu przypadkach pozwoliły kadrze zarządzającej „wypracować” rekordowe premie. W danych za III kw. 2009 r. jedną z bardziej zaskakujących rubryk była ta ukazująca wzrost zysków wszystkich firm o 11,8 proc. kw/kw. Problem polega na tym, że dane zostały zaburzone przez banki – zyski firm spoza sektora finansowego wzrosły zaledwie o 1,9 proc., a instytucje finansowe zarobiły o 36,4 proc. więcej niż przed kwartałem. Obecnie sektor finansowy w USA ponownie generuje ponad 35 proc. zysków wszystkich firm w USA. Po koniec 2008 r. olbrzymie odpisy strat wynikających z tzw. toksycznych aktywów sprawiły, że banki generowały zaledwie 15 proc. łącznych zysków, zatem obserwujemy szybki powrót do warunków sprzed kryzysu.

Zbyt małe, by się nimi przejmować

Naprawa bilansów banków jest oczywiście pozytywnym sygnałem, ale odbywa się w dużej części za pieniądze podatników rozdawanych lekką ręką przez władze, które zamiast stawić czoła problemom chowają głowę w piasek, licząc, że wszystko będzie dobrze. Optymistyczne jest także zwracanie przez banki państwowych pieniędzy – do końca roku wartość spłaconych zobowiązań (pochodzących m.in. z programu TARP) sięgnie 116 mld USD. Z drugiej strony, FDIC, czyli instytucja udzielająca klientom gwarancji bezpieczeństwa bankowych depozytów, tylko w od stycznia 2009 r. do grudnia zmuszona była zamknąć aż 128 niewypłacalnych banków, a lista zagrożonych banków wydłużyła się do 552. Dla ukazania skali problemów dodajmy, że od połowy 2004 r. lutego 2007 r. w USA nie zbankrutował żaden bank, w 2007 r. upadły 3, a w 2008 r. zamknięto 26 banków.

Podsumowując, trzeba stwierdzić, że stress test w swych założeniach miał szansę przygotować banki na pogorszenie warunków, ale w praktyce okazało się, że instytucjom nadzorującym bardziej zależy na zamaskowaniu problemów. Ryzyko kolejnego wstrząsu systemowego (np. dynamicznego umocnienia dolara, podczas gdy zdecydowana większość banków posiada krótkie pozycje w amerykańskiej walucie) zdaje się być bagatelizowane, a banki które kilkanaście miesięcy temu były zbyt wielkie by upaść, są obecnie jeszcze większe. Jeżeli stress test miał być próbnym egzaminem dojrzałości dla instytucji finansowych, można uznać, że większość uczniów zdała na trójkę, ale tylko dlatego, że pobłażliwy belfer na wyrywki pytał jedynie prymusów. Szersza ocena kondycji sektora finansowego jest bardziej złożona i niesie wnioski sprzeczne z opiniami polityków i ekonomistów mówiącymi o końcu kryzysu.