Stress test nie pomógł bankom

Przeczytaj także: Stress test: jak rozumieć wyniki?

Wątpliwe założenia

Inny problem polega na tym, że te same władze, które wcześniej testowały wypłacalność banków, są wyposażone w narzędzia pozwalające wpływać na czynniki mające świadczyć o skali zagrożenia. Jak działa to w praktyce wiedzieliśmy m.in. na przykładzie danych o dynamice PKB za III kw. 2009 r., kiedy program dopłat ukierunkowanych na branżę motoryzacyjną wyciągnął całą gospodarkę z recesji. Skorygowany odczyt PKB wskazał na wzrost gospodarki o 2,8 proc., czyli znacznie więcej niż przyjęte w stress teście +1,8 proc., ale wynik ten wygenerowany został kosztem przyszłych kwartałów i nie towarzyszyło mu tworzenie nowych miejsc pracy. Podobne działania podjęto na rynku nieruchomości – zagrożenie, że liczba domów na sprzedaż wielokrotnie przekroczy popyt, było tak poważne, że administracja Obamy zdecydowała się wydłużyć ulgi podatkowe dla nowych nabywców o kilka miesięcy, do wiosny 2010 r. Zakładany w pesymistycznym scenariuszu stress testu poziom bezrobocia na koniec 2010 r. (10,4 proc.) został prawie osiągnięty w październiku 2009 r. (10,2 proc.). Bazowy scenariusz mówił o stopie bezrobocia na koniec 2009 r. w wysokości 8,8 proc., negatywny scenariusz zakładał 9,7 proc. – dziesięcioprocentowe bezrobocie (najświeższe dane z listopada 2009 r.) jest gorszym wynikiem od obu wersji wynikających z teoretycznych modeli ekonomistów. Mówiąc krótko – sytuacja realnej gospodarki, po wygaśnięciu jednorazowych bodźców, prezentuje się gorzej niż negatywna wersja założeń przyjętych do stress testu. Miliardy dla żywych trupów

Jedynym bankiem z 10 niespełniających kryteriów bezpieczeństwa, który w wyznaczonym terminie nie zdołał w wystarczającym stopniu poprawić współczynników wypłacalności jest GMAC Financial Services. Co warte odnotowania, nie pomogły nawet usilne starania regulatorów, którzy dwoili się i troili, aby GMAC mógł być postrzegany jako wiarygodna instytucja. Bank ten zajmuje się głównie udzielaniem pożyczek na zakup samochodów i na początku 2009 roku jego kondycja finansowa była bardzo podobna do sytuacji General Motors czy Chrysler’a, które ogłosiły bankructwo. W czerwcu amerykański rząd stał się większościowym akcjonariuszem GMAC Financial Services, po tym jak objął akcje z nowej emisji. Równolegle uruchomiono program Cash for Clunkers, dzięki któremu III kw. 2009 r. przyniósł zwyżkę PKB. Zostało to zaprezentowane podatnikom jako inwestycja, która przy pomyślnych wiatrach ma szansę zwrócić się z nawiązką, ale podobna retoryka towarzyszyła także przejmowaniu siedzących na beczce prochu Freddie Mac i Fannie Mae.

Na rynku kapitałowym działa wiele funduszy, które inwestują w mocno zadłużone spółki będące na skraju bankructwa, ale różnica między takimi instytucjami a rządem USA polega na tym, że ten drugi podmiot obecnie lokuje pieniądze pod przymusem i nie z własnych nadwyżek, lecz na koszt przyszłych pokoleń. Jeżeli do zakupu akcji GMAC doliczymy wszystkie pozostałe pożyczki i poręczenia rządu względem tej spółki, wartość udzielonej pomocy sięga 25,5 mld USD. Sytuacja ewidentnie wymknęła się spod kontroli. Można by machnąć na to ręką lub zadać sobie pytanie: jak dopłacanie na taką skalę do banków-zombie ma się do deklaracji o chęci ograniczenia i zapobiegnięcia pojawieniu się w przyszłości tzw. ryzyka systemowego. Stress test przeprowadzono przecież przede wszystkim po to, aby upewnić się, że banki poradzą sobie z podobnymi epizodami, jak upadek Lehman Brothers.