Polskie banki wpadły w przesadną panikę?

Przeczytaj także: Umowy kredytowe coraz bardziej restrykcyjne

Dramatyczny koniec dobrego roku

Z raportu Komisji Nadzoru Finansowego wynika, że sytuacja w sektorze bankowym w całym 2008 roku pozostawała stabilna. Czynnikiem decydującym o szybkim rozwoju banków był dynamiczny wzrost akcji kredytowej. Wartość nominalna kredytów dla sektora niefinansowego na koniec 2008 roku wyniosła 593,6 mld zł wobec 427,5 mld zł na koniec 2007 roku. Było to najwyższe tempo wzrostu (38,8%) zarówno w bieżącej dekadzie, jak również od początku okresu transformacji. Jednak w II połowie roku, w szczególności w IV kwartale, doszło do bardzo silnych zaburzeń w funkcjonowaniu poszczególnych obszarów rynku, co miało związek ze znacznym wzrostem ryzyka wskutek zawirowań na globalnych rynkach finansowych. Doprowadziło to do ograniczenia płynności, wzrostu kosztu pozyskania pieniądza na rynku oraz zahamowania akcji kredytowej.

Kredytowy kurek zakręcony

Inwestycje.pl poinformowały, że do zaostrzenia polityki kredytowej przyznają się same banki. Ankieta przeprowadzona przez NBP na przełomie grudnia 2008 i stycznia 2009 roku wśród 30 banków, których łączny udział należności od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych w portfelu sektora bankowego wynosi 87%, pokazała, że w IV kwartale ubiegłego roku kryteria udzielania kredytów na zakup nieruchomości zaostrzyło aż 86% instytucji finansowych. Niemal 90% banków zwiększyło wymagany wkład własny kredytobiorcy, rezygnując tym samym z finansowania 100% wartości nieruchomości. 20% instytucji skróciło maksymalny okres kredytowania, a ponad 5% zaostrzyło warunki w zakresie wymaganych zabezpieczeń. Prawie wszystkie banki podwyższyły marże stanowiące część oprocentowania. Przeszło 40% instytucji zwiększyło z kolei pozaodsetkowe koszty kredytu.

Zaostrzenie polityki kredytowej było najbardziej widoczne w przypadku kredytów nominowanych we franku szwajcarskim. Przyczynił się do tego niedobór franka na rynku międzybankowym i wysoki koszt jego pozyskania z tego rynku. W tej sytuacji kilka banków całkowicie wycofało z oferty kredyty mieszkaniowe w szwajcarskiej walucie, a te, które tego nie zrobiły, znacznie utrudniły do nich dostęp, m.in. poprzez podwyższenie progu dochodów wymaganego podczas ubiegania się o finansowanie. Eksperci zauważają, że są banki, które kredytów bez wkładu własnego udzielają wyłącznie osobom o miesięcznych zarobkach przekraczających 10 czy nawet 12 tys. zł netto. Zestawiając tę kwotę z przeciętnym wynagrodzeniem brutto w sektorze przedsiębiorstw, które w marcu br. wyniosło 3332,65 zł (dane GUS z 17.03.09.), nietrudno wywnioskować, ilu Polaków stać obecnie na kredyt w szwajcarskiej walucie.

Co więcej, silne ograniczenie podaży kredytów obserwowano nie tylko w segmencie kredytów mieszkaniowych. Kryteria przyznawania kredytów konsumpcyjnych zaostrzyło 75% banków, a kredytów dla przedsiębiorstw – aż 80% instytucji.

Portal Inwestycje.pl zwraca uwagę, iż konsekwencją zaostrzenia polityki kredytowej musiał być spadek popytu na kredyty, zwłaszcza mieszkaniowe. Jak podaje NBP, odczuło go około 70% banków (dla porównania: popyt na takie kredyty wzrósł w przypadku zaledwie 20% instytucji). Co więcej, w najbliższej przyszłości banki spodziewają się dalszego spadku popytu i przewidują wprowadzenie kolejnych obostrzeń na niemal wszystkie rodzaje kredytów. Takie zmiany w polityce kredytowej są skutkiem braku pewności instytucji finansowych co do przyszłego stanu koniunktury.