Dla kogo upadłość konsumencka?

Przeczytaj także: Upadłość konsumencka i jej konsekwencje dla współmałżonka

Podstawowe warunki skorzystania z upadłości konsumenckiej

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe¹, upadłość konsumencką mogą ogłosić wyłącznie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej lub takie, które działalność tę zamknęły (np. były przedsiębiorca po wykreśleniu firmy z rejestru). Najważniejszą przesłanką jest niewypłacalność dłużnika – oznacza to, że nie jest on w stanie regulować swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych przez co najmniej trzy miesiące (art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego). W przypadku konsumentów wystarczy więc udowodnienie, iż zadłużenie jest na tyle wysokie, że terminowa spłata nie jest możliwa przy normalnym poziomie dochodów i kosztów życia.

Nowelizacje wprowadzone w ostatnich latach złagodziły wymagania dotyczące przyczyn niewypłacalności. Sąd nie musi już szczegółowo badać, czy dłużnik doprowadził do zadłużenia w sposób zawiniony bądź rażąco lekkomyślny. Dzięki temu osoby borykające się z długami spowodowanymi m.in. utratą pracy, chorobą czy niespodziewanymi wydatkami mają realną szansę na ogłoszenie upadłości i oddłużenie.

Komu w praktyce upadłość pomaga?

1. Osobom zadłużonym w wielu instytucjach.
   Gdy kredyty, pożyczki i raty konsumpcyjne zaczynają przerastać realne możliwości spłaty, a dodatkowo pojawiają się odsetki karne czy koszty windykacji, ogłoszenie upadłości konsumenckiej pozwala wstrzymać egzekucje i odzyskać kontrolę nad sytuacją.
2. Byłym przedsiębiorcom.
   Jeżeli ktoś w przeszłości prowadził firmę, ale zamknął działalność i pozostał z długami (choćby z niezapłaconymi składkami czy kredytami), również może złożyć wniosek o upadłość konsumencką. Ważne, aby formalnie nie figurował już w rejestrach jako czynny przedsiębiorca.
3. Osobom doświadczającym zdarzeń losowych.
   Utrata pracy, nagła choroba, wypadek czy konieczność opieki nad chorym członkiem rodziny często powodują poważne trudności finansowe. Jeśli w ich wyniku doszło do stałej niewypłacalności, to właśnie upadłość konsumencka może stanowić ścieżkę do oddłużenia.

Kto nie skorzysta z upadłości konsumenckiej?

Wniosek o upadłość zostanie oddalony, jeśli dłużnik w sposób oczywiście nieuczciwy usiłował doprowadzić do niewypłacalności wyłącznie po to, by skorzystać z dobrodziejstw oddłużenia (art. 491(4) Prawa upadłościowego)². Choć obecne przepisy są łagodniejsze niż kiedyś, skrajnie nieetyczne postępowanie dłużnika (np. wyłudzanie kredytów bez zamiaru spłaty) może skutkować odmową ogłoszenia upadłości.

Z upadłości konsumenckiej nie skorzystają także czynni przedsiębiorcy – oni podlegają odrębnej procedurze upadłościowej przewidzianej dla podmiotów gospodarczych.

Jak złożyć wniosek?

Postępowanie inicjuje się poprzez złożenie wniosku w sądzie rejonowym, właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika (art. 19 Prawa upadłościowego). W dokumencie należy m.in. wymienić wszystkich wierzycieli oraz wskazać przyczyny niewypłacalności. Ważne jest jednak, żeby do upadłości odpowiednio się przygotować, bowiem każda dokonywana przed upadłością czynność prawna może zostać podważona lub unieważniona. Dla wielu osób sporządzenie takiego wniosku bywa trudne, dlatego powszechne jest korzystanie z pomocy profesjonalistów, radców prawnych. Upadłość to procedura, którą można wdrożyć raz na 10 lat, dlatego warto skonsultować ją ze specjalistą.

Co daje upadłość konsumencka?

Najważniejszą korzyścią jest oddłużenie. W zależności od decyzji sądu oraz możliwości finansowych dłużnika, część lub nawet całość długów może zostać umorzona (art. 491(15) Prawa upadłościowego). Proces ten poprzedzony bywa likwidacją majątku oraz ustaleniem planu spłaty wierzycieli na okres maksymalnie do 7 lat. Jeśli dłużnik nie ma żadnych środków, sąd może odstąpić od ustalania planu spłaty w całości. Tym samym upadłość konsumencka tworzy warunki do nowego startu bez bagażu dawnych zobowiązań.

Co prawda postępowanie często oznacza utratę majątku (o ile dłużnik go posiada), a także wpis do rejestru dłużników, jednak dla wielu osób zalety wyraźnie przeważają nad wadami – przede wszystkim pozwalają bowiem uniknąć stałego nękania przez wierzycieli i komornika.

Bibliografia

1. Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 158, z późn. zm.).
2. Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 124, z późn. zm.).
3. A. Jakubowski, Upadłość konsumencka w praktyce, Wydawnictwo XYZ, Warszawa 2022.