Oszczędności 2015: co planują Polacy?

Przeczytaj także: Polacy a finanse domowe

Roczne wzrosty indeksu WIG skłaniały do inwestowania bezpośrednio w giełdę lub pośrednio - poprzez fundusze inwestycyjne. W III kwartale ubiegłego roku stan posiadania jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych powiększył się o 2,4 mld PLN nowych transakcji zakupu. Warto to podkreślić: „nowe nabycia”, a nie ogólną wartość oszczędności, ulokowanych w funduszach inwestycyjnych (94,7 mld PLN na koniec III kw. ub.r.) ze względu na duży wpływ, jaki na tę wielkość ma sytuacja na rynku papierów wartościowych. Umiarkowany – w porównaniu z dynamiką lokowania w system bankowy i gotówkę – wzrost nowych nabyć, jaki dał się zaobserwować w okresie ostatnich kilku kwartałów wskazuje, że gospodarstwa domowe kierują się perspektywą krótkoterminową.

Dynamika inwestycji nasila się w okresach wzrostu indeksów giełdowych, a nie ich spadków. Sposób postrzegania inwestycji w fundusze jako krótkoterminowej alternatywy dla depozytów charakteryzuje rynki niedojrzałe. Konsekwencją jest duża zmienność nabyć i umorzeń, a te ostatnie najczęściej przypadają na okresy bessy. Lapidarnie taki sposób inwestowania można ująć w haśle „od euforii do frustracji”. Zmiana tego nastawienia stwarza duże możliwości dla doradców finansowych działających w firmach pośrednictwa i doradztwa finansowego. W czasach, gdy kredyty z kategorii „dobro powszechne” (gotówkowe) coraz szerzej udostępniane są przez operatorów sieci telefonicznych, zagospodarowanie wolnych aktywów gospodarstw domowych powinno stawać się atrakcyjnym segmentem biznesu.

Cechą charakterystyczną dla polskich gospodarstw domowych jest ciągle wysoki stan utrzymywania gotówki, pomimo wciąż rosnącej dynamiki transakcji bezgotówkowych. Niskie stopy procentowe i tendencje deflacyjne drastycznie obniżają koszt utrzymywania gotówki, ale nie uzasadniają, dlaczego wzrost gotówki jest o 50% wyższy choćby od nowych nabyć jednostek funduszy inwestycyjnych. Co istotne, „gotówka utrzymuje się w trendzie wzrostowym, a jej w końcu III kw. 2014 roku podniósł się do poziomu 120,4 mld PLN tj. 11,6% rocznych dochodów do dyspozycji” – podają autorzy Raportu NBP. Być może tak wysoki stan gotówki wynika z szukania okazji zakupowych w warunkach trwałego spadku cen. Warto byłoby temu zagadnieniu poświęcić więcej uwagi.

Zatem, jak – po doświadczeniach roku 2014 – gospodarstwa domowe oceniają swą moc oszczędzania na rok 2015?
Odsetek wskazań, że prawdopodobieństwo zaoszczędzenia jest bardzo wysokie na poziomie 4,3% zdarzył się w całym okresie badań dwa razy – w 2007 roku oraz właśnie w ostatnim badaniu. Przeciętna wartość tego wskaźnika w całym okresie badania wynosi 2,3%, zatem obecna wartość wskazań jest niemal dwukrotnie wyższa. Również procent odpowiedzi „prawdopodobieństwo dość duże” na poziomie bliskim 10% jest wyższy od średniego wyniku. Zatem, łącznie 14% ankietowanych gospodarstw domowych zadeklarowało niemal z pewnością, że będzie zdolne oszczędzać. Nadal duża część gospodarstw deklaruje bardzo niską zdolność do odkładania pieniędzy bądź całkowity jej brak. Co istotne w tym kontekście, aż 81% ankietowanych przez TNS Polska uważa, że warto jest oszczędzać, a tylko 13% jest przeciwnego zdania. Na pytanie, jaki jest sposób na odłożenie większej sumy pieniędzy, 33% gospodarstw domowych wskazało na zmniejszenie codziennych wydatków, na drugim miejscu znalazło się podjęcie dodatkowej pracy, a 17% wskazało rezygnację z wydatków na droższe przyjemności.