Opłata interchange w transakcjach bezgotówkowych

Przeczytaj także: Opłata interchange: płatności kartą mniej opłacalne

Za każdym razem, kiedy nastąpi płatność kartą, bank wydawca (działający w imieniu posiadacza karty) jest zobowiązany do zapłaty za towar lub usługę na rzecz agenta rozliczeniowego (działającego w imieniu sprzedawcy). Natomiast opłata interchange jest transferowana od agenta rozliczeniowego do banku wydawcy. W tym kontekście opłata interchange stanowi mechanizm bilansowania, w ramach którego część kosztów powstających po stronie banku wydawcy jest rekompensowana przez przychody generowane przez stronę zajmującą się obsługą akceptanta.

W ramach międzynarodowych systemów kart płatniczych wyróżnia się trzy typy opłat interchange: krajowe, wewnątrzregionalne i międzyregionalne. Krajowe opłaty interchange mają zastosowanie do transakcji realizowanych w kraju, w którym wydano kartę. Opłaty wewnątrzregionalne (zwane także transgranicznymi) odnoszą się do transakcji akceptowanych poza krajem wydania karty, ale w tym samym regionie geograficznym. Natomiast opłaty międzyregionalne stosuje się dla transakcji, które są realizowane pomiędzy Europą a Azją lub Stanami Zjednoczonymi.

Stawki opłat interchange są bardzo zróżnicowane i zależą m.in. od:

• organizacji płatniczej,
• rodzaju użytej karty (karta debetowa, obciążeniowa, kredytowa; karta dla klientów indywidualnych lub biznesowa; karta z paskiem magnetycznych lub mikroprocesorem),
• sposobu dokonania autoryzacji (dla transakcji z użyciem kodu PIN, bez użycia kodu PIN),
• środowiska, w którym dokonano transakcji (fizyczna obecność karty, brak fizycznej obecności karty),
• związku pomiędzy krajem akceptanta a krajem wydania karty,
• kategorii akceptanta (sprzedaż hurtowa, płatności za rachunki, komunikacja miejska).

Struktura opłat interchange jest również zróżnicowana. Opłata może być określana jako:

• procentowa wartość transakcji,
• procentowa wartość stała, niezależnie od wartości transakcji,
• procentowa opłata dwuskładnikowa, tj. kombinacja stawki procentowej i stałej.

Schemat opłat na rynku kart płatniczych

Opłata interchange jest tylko jedną z opłat występujących w modelu biznesowym czterostronnego systemu kart płatniczych. Poza opłatą interchange można wyróżnić opłaty akceptanta, opłaty posiadacza karty oraz opłaty systemowe.

Opłata akceptanta (ang. Merchant Service Charge – MSC) jest opłatą pobieraną przez agenta rozliczeniowego od sprzedawcy za każdą zaakceptowaną transakcję (dokonaną kartą). Nalicza się ją z reguły jako procentową prowizję od wartości transakcji. W rezultacie akceptant nie otrzymuje od agenta rozliczeniowego kwoty równej cenie towaru/usługi lub też kwoty, jaką uzyskałby, przyjmując gotówkę, ponieważ jego należność jest pomniejszona o prowizję pobieraną przez agenta rozliczeniowego. Należy zaznaczyć, że opłata akceptanta jest zazwyczaj uwzględniana przy ustalaniu ceny towaru lub usługi przez akceptantów. Zasadniczym elementem opłaty akceptanta jest opłata interchange, a pozostałą część tej opłaty stanowi marża agenta rozliczeniowego oraz opłata ponoszona przez akceptanta, zwana Assessment Fee. Dodatkowo akceptanci obciążani są przez agentów rozliczeniowych opłatami za dzierżawę i obsługę serwisową terminali płatniczych POS, a także ponoszą oni koszty autoryzacyjnego połączenia telekomunikacyjnego z serwerem agenta. Sprzedawcy, ponosząc koszty akceptacji kart na rzecz agentów rozliczeniowych, mogą podnieść ceny towarów i usług lub wprowadzić opłaty dodatkowe dla klientów dokonujących płatności przy użyciu kart (surcharge), jeśli zezwalają na to zasady organizacji lub przepisy prawne. Z kolei posiadacze kart nie ponoszą, z wyjątkiem sytuacji pobierania przez akceptanta opłaty surcharge, żadnych kosztów za transakcje bezgotówkowe dokonane kartą. Mogą być oni obciążani jedynie niewielkimi stałymi opłatami za wydanie lub posiadanie karty, choć – jak wskazano w rozdziale pierwszym – są oni często zwalniani z tych opłat, a ponadto mogą być wynagradzani za częste korzystanie z kart do płatności. Dodatkowo agenci rozliczeniowi i wydawcy kart obciążani są różnego rodzaju opłatami z tytułu uczestnictwa w systemie kart płatniczych, zwanymi również opłatami systemowymi. Opłaty te stanowią przychód organizacji płatniczych. W związku z tym marża agenta rozliczeniowego nie jest równa jego wynagrodzeniu, gdyż z niej są ponoszone opłaty na rzecz organizacji płatniczych.