Opłata interchange w transakcjach bezgotówkowych

Przeczytaj także: Opłata interchange: płatności kartą mniej opłacalne

Na podstawie powyższej analizy przepływu opłat w systemie czterostronnym (modelu biznesowym) można stwierdzić, że głównymi beneficjentami systemu są: (1) banki wydawcy i (2) agenci rozliczeniowi, którzy wprawdzie ponoszą pewne koszty uczestnictwa w systemie, to jednak uzyskują wynagrodzenie za swoją działalność, a także w niektórych przypadkach (3) posiadacze kart (zwalnianie z opłat, zwrot części wydanych środków). W rezultacie grupą najbardziej obciążoną finansowo w systemie czterostronnym są sprzedawcy, którzy „utrzymują” cały system. Należy również zaznaczyć, że znaczące przychody z tytułu organizacji i zarządzania systemem czterostronnym uzyskują organizacje płatnicze, których jednak nie zalicza się do uczestników systemu czterostronnego. Zgodnie ze stanowiskiem organizacji płatniczych, mimo występowania różnego rodzaju opłat, beneficjentami systemu czterostronnego są jego wszyscy uczestnicy, w tym także akceptanci, którzy osiągają korzyści w momencie gdy decydują się akceptować karty płatnicze.

Warto zauważyć, że w ramach trójstronnych systemów kart płatniczych opłata interchange nie występuje (nie jest ona widoczna), ponieważ funkcję wydawcy karty i agenta rozliczeniowego pełni jeden podmiot – instytucja centralna. Jednak bardzo interesujący jest fakt, że opłaty akceptanta w systemach trójstronnych są z reguły wyższe niż w systemach czterostronnych, co może po części tłumaczyć ograniczoną skalę działalności systemów trójstronnych.

Uzasadnienie wprowadzenia opłaty interchange z punktu widzenia organizacji płatniczych

Stosowanie opłat interchange może służyć realizacji wielu zadań.

Organizacje płatnicze wskazują, że podstawową rolą tej opłaty jest ustalanie równowagi pomiędzy stroną wydawniczą a agentami rozliczeniowymi, którzy obsługują akceptantów. Specyfika funkcjonowania modelu czterostronnego polega na tym, że większość kosztów powstaje po stronie wydawców kart płatniczych (promowanie, produkcja, wydawanie i obsługa kart; certyfikacje; dostosowywanie kart i systemów bankowych do nowych technologii). Natomiast większość przychodów w systemie generowanych jest po stronie obsługującej akceptantów (przetwarzanie i rejestracja transakcji, dzierżawa i obsługa serwisowa terminali). Powstaje zatem konieczność zbilansowania tej nierównowagi poprzez transfer środków od agenta obsługującego akceptanta do wydawcy karty, którą została dokonana transakcja. Bez opłaty interchange banki nie uzyskiwałyby wystarczających dochodów z samego wydawnictwa kart, przez co wydajność całego systemu mogłaby ulec załamaniu. W tym kontekście opłata interchange stanowi ważny mechanizm bilansowania (rekompensacyjny) umożliwiający utrzymanie równowagi pomiędzy wspomnianymi stronami systemu.

Opłata interchange ma również za zadanie zachęcać banki wydawców do wydawania instrumentów płatniczych z logo systemu. Stanowi ona narzędzie umożliwiające bankom wydawcom inwestowanie w nowe rozwiązania i technologie w celu (a) podniesienia poziomu bezpieczeństwa i zapobiegania nadużyciom, które pojawiają się w systemie oraz (b) oferowania bardziej wydajnych i wygodnych instrumentów płatniczych, co zachęca zarówno nowych, jak i obecnych klientów do korzystania z produktów i usług systemu. Wobec podejmowania takich działań można stwierdzić, że banki wydawcy przekazują niejako część przychodów z opłaty interchange posiadaczom kart.

Opłata interchange jest także narzędziem umożliwiającym organizacjom płatniczym łączenie sprzedawców i konsumentów na całym świecie, którzy chcą zrealizować transakcje. Ponadto stwarza ona możliwości dla rozwoju całego systemu poprzez przyjmowanie nowych uczestników, zgodnie z ideą otwartości tego systemu. Jest to więc mechanizm umożliwiający zarządzanie systemem o globalnym zasięgu, który składa się z tysięcy instytucji finansowych, milionów sprzedawców i milionów konsumentów.