Jak uniknąć odpowiedzialności za długi małżonka?

Przeczytaj także: Zakupoholizm, hazard, kredytoholizm prowadzą do długów. Jak zapobiec finansowej katastrofie?

Gdy wierzyciel skierował egzekucję do określonego przedmiotu należącego do majątku odrębnego współmałżonka dłużnika (np. do nieruchomości nabytej w drodze spadku), osoba ta może wytoczyć powództwo o zwolnienie tego przedmiotu spod egzekucji. Można to zrobić w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o nieuprawnionym objęciu egzekucją - art. 841 k.p.c. (np. w przypadku egzekucji z nieruchomości - w ciągu miesiąca od dnia doręczenia przez komornika wezwania do zapłaty długu).

Jeżeli została wszczęta egzekucja do majątku wspólnego bez uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, małżonek ten może podjąć obronę przed tą egzekucją w toku samego postępowania egzekucyjnego i domagać się umorzenia tego postępowania na podstawie art. 825 pkt 3 k.p.c. Jeśli egzekucja będzie nadal kontynuowana, można wnieść skargę na czynności komornika (art. 767 k.p.c.).

Gdy, mimo podnoszonych argumentów, sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, a wierzyciel rozpocznie egzekucję z majątku wspólnego, osoba ta może wytoczyć wierzycielowi tzw. powództwo przeciwegzekucyjne (art. 840 § 1 pkt 3 kpc). Należy wtedy starać się wykazać, że egzekwowane świadczenie nie należy się wierzycielowi. Można przy tym podnosić zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz i te, z którymi mógł wystąpić nielojalny współmałżonek np. podnosząc zarzut wygaśnięcia wierzytelności wskutek spełnienia świadczenia, zwolnienia z długu, czy potrącenia albo też podnosząc zarzut przedawnienia.

Obrona przez atak

Osoba pozostająca w związku małżeńskim, która dowie się o tym, że jej partner zawarł przed styczniem 2005 r. umowę np. kredytu bądź pożyczki na znaczną kwotę bez jej zgody i wiedzy może nadto - nie czekając na wszczęcie egzekucji przeciwko niej - wytoczyć wierzycielowi powództwo o ustalenie nieważności przedmiotowej umowy. W takim postępowaniu należy powołać się na przepis stanowiący, że do dokonania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana była przez kodeks rodzinny i opiekuńczy zgoda drugiego małżonka (art. 36 § 2 kro). Skoro ważność kontraktu, który został zawarty przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od jego potwierdzenia przez drugiego małżonka (art. 37 § 2 kro), to umowa kredytu bądź pożyczki zaciągniętej w tajemnicy przez współmałżonka i nie potwierdzona przez partnera jest nieważna. Jak wskazano wyżej istotne jest przy tym, aby wykazać przed sądem, że umowa, z której wynika dług współmałżonka była czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem wspólnym.

Ustalanie, co mieściło się w zakresie zwykłego zarządu, a co wychodziło poza ten zakres zależy indywidualnie od sprawy. Pomocne mogą być przy tym takie kryteria jak rozmiar i charakter majątku wspólnego czy wysokość zobowiązania w stosunku do wartości całego majątku wspólnego. Jeśli dług, który powstał na skutek działania nieuczciwego małżonka jest znacznej wysokości, a jego spełnienie mogłoby zdestabilizować sytuację majątkową dłużnika i jego rodziny, powstał on z całą pewnością na skutek czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem wspólnym. Podobnie może bronić się małżonek, którego partner udzielił, nie mówiąc mu o tym, poręczenia spłaty cudzego kredytu. Analogiczny zarzut może być także podniesiony we wspomnianym już powództwie przeciwegzekucyjnym.