Zabezpieczenie wierzytelności: zastaw rejestrowy

Przeczytaj także: Jaka suma zabezpieczenia wierzytelności?

Kto może ustanowić zastaw rejestrowy?

Na gruncie obowiązujących przepisów prawa każdy podmiot posiadający zdolność prawną może stać się stroną umowy o ustanowienie zastawu rejestrowego. To oznacza, że stronami umowy zastawniczej mogą być zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, jak i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, ale którym odrębne przepisy przyznają osobowość prawną. Warto zwrócić uwagę, że spółka cywilna - jako nie posiadająca osobowości prawnej - nie może zawrzeć umowy zastawniczej. W takiej sytuacji stronami umowy będą wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki. Oczywiście w granicach określonych w umowie spółki lub w uchwale wspólników.

Co możemy zastawić?

Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome (np. pojazdy mechaniczne, urządzenia, materiały, towary, wyroby) , a także zbywalne prawa majątkowe (np. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych, prawa własności udziałów). Wyłączone są tu prawa majątkowe mogące być przedmiotem: hipoteki, wierzytelności na których ustanowiono hipotekę, statków morskich oraz statków w budowie mogących być przedmiotem hipoteki morskiej.

Zastawu rejestrowego nie można więc ustanowić na niezbywalnych, ograniczonych prawach rzeczowych takich jak: użytkowanie, służebności osobiste, a ponadto na prawie odkupu, prawie pierwokupu oraz prawie dożywocia. W pozostałym zakresie, przedmiotem zastawu rejestrowego nie mogą być nieruchomości, a ponadto prawa, które podlegają obciążeniu hipoteką w oparciu o przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. – o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U.2001.124.1361 z późn. zm.). Do tego typu praw należy zaliczyć prawo użytkowania wieczystego wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także wierzytelności, które zostały zabezpieczone hipoteką.

Kiedy wygasa zastaw?

Wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym powoduje wygaśnięcie zastawu rejestrowego. (czyli np. spłata pożyczki). Warto pamiętać, że strony umowy zastawniczej mogą w sposób odmienny uregulować skutki wygaśnięcia wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym. Strony takiej umowy mogą przede wszystkim określić nową wierzytelność zabezpieczoną zastawem, z zastrzeżeniem wymogów określonych w ustawie. Wymogi te sprowadzają się do określenia stosunku prawnego, z którego wynika lub może wynikać nowa wierzytelność. Należy też wskazać termin, w którym powinien powstać nowy stosunek prawny (nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy od dnia wygaśnięcia wierzytelności zabezpieczonej zastawem) oraz najwyższą sumę zabezpieczenia dla nowej wierzytelności. Suma ta nie może być przy tym wyższa od tej pierwotnie ujawnionej w rejestrze zastawów.

Niezależnie od powyższych kryteriów zastaw rejestrowy wygasa i podlega wykreśleniu z rejestru zastawów po upływie dwudziestu lat od chwili wpisu. Aby jednakże uniknąć wykreślenia zastawu rejestrowego z urzędu, strony umowy zastawniczej mogą postanowić o utrzymaniu zastawu na czas dalszy, nie dłuższy niż dziesięć lat. Aby to uczynić, należy złożyć do rejestru zastawów odpis umowy zastawniczej.

Suzana Zatoń, aplikant radcowski w Kancelarii Prawnej RAVEN (Grupa Kapitałowa KRUK)