Płatności elektroniczne a szara strefa 2013

Przeczytaj także: Płatności elektroniczne a szara strefa 2010

Jak wskazują doświadczenia międzynarodowe, istnieje ścisły związek pomiędzy zakresem szarej strefy a liczbą dokonywanych transakcji płatności elektronicznych (bezgotówkowych). W krajach o szerokim zakresie płatności elektronicznych, jak np. w Wielkiej Brytanii, ukryty obieg gospodarczy jest znacznie mniejszy niż w krajach takich jak Bułgaria, gdzie płatności elektroniczne nie są tak bardzo rozpowszechnione. Szara strefa jest szczególnie silna w takich działach gospodarki jak budownictwo, handel detaliczny, przemysł przetwórczy, turystyka i transport. Na przykładzie handlu detalicznego raport wykazuje, że rozwój płatności internetowych – poprzez ograniczenie możliwości ukrywania i zaniżania przychodów – wprowadza przejrzystość i skutkuje zmniejszeniem zakresu szarej strefy.

Sytuacja w Polsce

W Polsce szara strefa stanowi według badania równowartość 23,8% PKB (czyli 95 mld euro), co oznacza, że w ostatnich latach nieco się skurczyła – w roku 2009 r. stanowiła 25,9% PKB. Tendencję tę można silnie skorelować z dynamicznie rosnącą liczbą płatności elektronicznych (od niecałych 45 na osobę w roku 2008 do 70 w roku 2011), jak też coraz wyższym udziałem konsumentów dokonujących zakupów przez internet (18% w 2008 r., 30% w latach 2010-12).

Jednak nadal skala szarej strefy plasuje Polskę w grupie kilku krajów o najwyższym w Europie poziomie drugiego obiegu gospodarczego w stosunku do PKB (przeciętny poziom europejski to 18,5%). Tak znaczący zakres tego negatywnego zjawiska badanie przypisuje sporemu znaczeniu obszarów, gdzie płatności elektroniczne nie są stosowane masowo (jak chociażby handel, produkcja, usługi turystyczne czy transport), znaczącemu udziałowi osób samozatrudnionych w gospodarce, niskiemu wykorzystywaniu płatności elektronicznych przez sektor publiczny, jak również stosunkowo niewielkim wydatkom konsumpcyjnym opłacanym kartami. Dla kart Visa jest to w Polsce jedno z każdych czternastu euro wydawanych na konsumpcję, wobec średnio jednego na 6,75 euro w całej Europie.

Polska odstaje od innych krajów pod względem stosowania płatności elektronicznych w rozliczeniach z sektorem publicznym, które są jednym ze stosowanych sposobów walki z szarą strefą. W rankingu globalnej firmy konsultingowej A.T. Kearney w odniesieniu do rozliczeń obywatel-administracja (C2G) Polska otrzymała uśredniony wskaźnik 50, wobec 75 dla Czech, Hiszpanii i Irlandii, 80 dla Węgier, Włoch i Turcji oraz 90 dla Wielkiej Brytanii i Niemiec. W indeksie stosowania płatności elektronicznych w rozliczeniach administracja-obywatel (G2C) Polska dzieli z Irlandią najniższy w Europie wskaźnik, tj. 56; Węgry otrzymały 75, Hiszpania i Włochy 81, Turcja i Wielka Brytania 88, zaś Czechy i Niemcy 94. Polska mocno odstaje także w odniesieniu do wykorzystania płatności elektronicznych w rozliczeniach między przedsiębiorstwami a administracją publiczną (B2G) – wskaźnik dla Polski wynosi 63, podczas gdy Hiszpanię i Irlandię oceniono na 88, Czechy, Węgry, Włochy i Turcja otrzymały notę 94, a wskaźnik dla Wielkiej Brytanii i Niemiec to 100.

„Coraz częstszym płatnościom kartami sprzyja rozwój sieci akceptacji, m.in. dzięki programowi Kartą Visa zapłacisz wszędzie finansowanemu przez banki członkowskie Visa Europe oraz upowszechnianie płatności zbliżeniowych Visa, szczególnie w zakresie drobnych płatności” – stwierdził Jakub Kiwior, dyrektor Visa Europe w Polsce. „Promowaniu płatności elektronicznych w rozliczeniach z sektorem publicznym sprzyjają m.in. specjalne stawki opłaty interchange za płatności publiczno-prawne kartami Visa, które zachęcają samorządy i administrację do ich przyjmowania” – dodał Jakub Kiwior.