Wysokie opłaty interchange: Unia pomoże na karciane prowizje?

Przeczytaj także: Ustawowe ograniczenie prowizji od płatności kartą?

Opłata interchange jest prowizją, która trafia do banku, wystawcy karty. Jest pobierana jako określony procent od każdej transakcji bezgotówkowej dokonywanej kartą - czy to w sklepie zwykłym czy internetowych, hotelu, punkcie usługowym, kinie. Wysokość tych stawek zależy od m.in. rodzaju karty i jest pomiędzy różnymi krajami unijnymi bardzo zróżnicowana. W Polsce należy niestety do najwyższych w Europie - osiąga poziom około 1,4 - 1,7 procent (w zależności od rodzaju karty i jej agenta rozliczeniowego, inne stawki stosuje Visa a inne Mastercard). Średnia dla całej Unii Europejskiej jest około dwukrotnie niższa, i oscyluje w granicach 0,6 - 0,8 procenta, przy najniższy jej poziom (w granicach 0,2 - 0,4 proc.) występuje w takich krajach unijnych jak Finlandia, Szwecja, Holandia czy Belgia.

Niestety tak wysokie stawki opłaty interchange stanowią z jednej strony quasi-podatek (jest to bowiem prowizja od każdej transakcji zakupu towarów czy usług za pomocą karty), płacony wyłącznie bankom - podatek którego koszty są tak czy inaczej przenoszone na końcowych odbiorców, czyli konsumentów. Z drugiej zaś, w krajach takich jak Polska, gdzie ich poziom jest horrendalnie wysoki, stanowią poważną barierę w upowszechnianiu się bezgotówkowych form płatności. Są bowiem takie branże, gdzie narzuty sprzedawców są porównywalne z wysokością tej opłaty, tak, że opłata owa "zjada" sporą część zysku sprzedawców. Nie należy się więc dziwić, że sprzedawcy nie chcą terminali płatniczych w swoich sklepach (i to zarówno tych małych jak nieco większych) czy punktach usługowych.

Dodatkowo, banki chroniąc swoje interesy, bardzo niechętnie godzą się na obniżenie tych opłat. Opłata ta bowiem stanowi całkiem poważne źródło dochodów. Według szacunków Narodowego Banku Polskiego, działające w Polsce banki na tych opłatach zarabiają około półtora miliarda złotych rocznie, przy czym kwota ta systematycznie z roku na rok rośnie.

Dlatego też kwestii tej postanowiły się w Polsce już jakiś czas temu przyjrzeć instytucje odpowiedzialne za ochronę konkurencji czy nadzór nad rynkiem bankowym. W 2006 roku UOKiK uznał, że 20 banków zawarło porozumienie, w którym wspólnie ustaliły, że będą pobierać opłatę od transakcji dokonywanych kartą płatniczą. UOKiK zarzucał bankom, że wysokość opłaty interchange nie opierała się na rzeczywistych kosztach, ponoszonych przez banki na rozwój i funkcjonowanie systemu płatności, ale została odgórnie ustalona przez banki, które porozumiały się w celu utrzymania wysokich zysków z każdej transakcji kartami Visa i MasterCard. Po odwołaniu się banków od decyzji i kolejnych sprawach sądowych, kwestia ta jest nadal daleka od rozstrzygnięcia.

Problem obniżenia opłat interchange podjął również NBP, który usiłował doprowadzić do dobrowolnego porozumienia banków w kwestii stopniowego obniżania tych opłat, jednak starania te nie przyniosły dotychczas żadnego efektu. Narodowy Bank Polski uważa, że osiągnięcie obniżek opłat interchange jest obecnie możliwe jedynie w drodze regulacji ustawowej.

Jednak decyzje w tej sprawie mogą zapaść dużo wcześniej na szczeblu unijnym. Kwestię wysokich opłat interchange poruszył Parlament Europejski, który - analogicznie jak w przypadku ograniczenia maksymalnych stawek roamingowych wewnątrz UE - zamierza nakłonić Komisję Europejską do ukrócenia praktyk banków i narzucenia jednej, maksymalnej opłaty interchange dla wszystkich banków działających w Unii. Dochodzenie do tej stawki miałoby się oczywiście odbywać stopniowo. Dla polskich konsumentów, sprzedawców i przedsiębiorców, zmiany te oznaczać będą wyłącznie korzyści, bowiem - jak wcześniej wspomniano, stawki płacone bankom za "luksus" korzystania z kart należą u nas do najwyższych w Europie.