Jak General Motors podniósł wartość firmy

Przeczytaj także: Opłaty za leasing zorganizowanej części przedsiębiorstwa (w tym z tytułu goodwill) bez podatku

Kilka dni temu General Motors złożył dokumenty konieczne do debiutu na nowojorskiej giełdzie. W tym przypadku „debiut” nie jest najlepszym określeniem, ponieważ spółka była notowana na Wall Street ponad rok temu, zanim jej kłopoty finansowe zmusiły amerykański rząd do przejęcia większościowego pakietu od prywatnych akcjonariuszy. Po kilkunastu miesiącach restrukturyzacji, pod naciskiem administracji Baracka Obamy, General Motors planuje uwolnić się spod rządowego parasola, ale styl, w jakim chce tego dokonać, może budzić wątpliwości inwestorów, czy rzeczywiście kondycja finansowa motoryzacyjnego giganta pozwoli mu uniknąć w przyszłości podbramkowych sytuacji.

Goodwill Motors

Jedną z największych pozycji w bilansie spółki po stronie aktywów jest „wartość firmy”, wchodząca w skład niematerialnego majątku firmy. W języku angielskim określa się ją mianem „goodwill”, ale dosłowny przekład na język polski zupełnie nie oddaje natury tej pozycji – w księgowych zabiegach drobni inwestorzy raczej nie dopatrzą się dobrej woli. „Wartość firmy” General Motors 30 czerwca 2010 roku wynosiła 30,2 mld USD i, biorąc pod uwagę pozycję spółki na globalnym rynku, nie było by to szczególnie intrygujące, gdyby nie fakt, że jeszcze rok temu wartość tej pozycji wynosiła zero. Kapitał własny spółki to 23,9 mld USD, co oznacza, że gdyby pominąć „wartość spółki”, której swoją drogą nie można sprzedać, jak fabrykę czy maszyny, wówczas majątek spółki miałby ujemną wartość. To nie jest oznaka potęgi finansowej, tym bardziej, że ów niematerialny składnik został oszacowany na kwotę prawie dwukrotnie większą niż suma wartości wszystkich nieruchomości, fabryk i maszyn spółki wartych 18,1 mld USD.

Pozycja księgowa „wartość firmy” z reguły powstaje w innych okolicznościach niż w omawianym przypadku. Standardowym przykładem jest przejęcie spółki. Firma przejmująca dolicza do swojego bilansu wartość aktywów netto przejmowanej spółki po cenach rynkowych. Pozycja „wartość firmy” jest różnicą między ceną, jaką przejmujący zapłacił za przejmowaną firmą, a wartością netto aktywów celu akwizycji.
W przypadku General Motors „wartość firmy” powstała w wyniku restrukturyzacji oraz wykorzystaniu furtki stworzonej przez przepisy prawa upadłościowego. Po złożeniu wniosku o bankructwo w 2009 roku (tzw. Chapter 11), koncern motoryzacyjny skorzystał z możliwości rozpoczęcia od nowa finansowego raportowania („fresh-start reporting”). W ramach reorganizacji General Motors zmniejszył o 44 proc. (93,4 mld USD) wartość zobowiązań, a aktywa, głównie za sprawą pozycji „wartość firmy”, zwiększyły się o 33 proc. (34,6 mld USD). Skąd takie zmiany?

Spółka tłumaczy, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, „wartość firmy” nie zmieniłaby się i wynosiłaby zero, gdyby wszystkie aktywa i pasywa w nowym sprawozdaniu finansowym ujęto według ich godziwej wartości rynkowej. Tak się jednak nie stało, ponieważ część zobowiązań przede wszystkim tych wobec pracowników spółki, zaksięgowano po wyższych wartościach. Podobnie jak w przyrodzie, także w rachunkowości nic nie ginie. Przynajmniej w teorii. Dlatego im większa różnica między bilansową wartością zobowiązań a ich wartością rynkową, tym większą pozycję „wartość firmy” należy wykazać w bilansie.