Psychologia inwestowania: anomalie rynku

Przeczytaj także: Psychologia inwestowania: pułapki

Rozważania na temat psychologii inwestowania mają (formalnie) swoje źródło w publikacji Gustave Le Bon’a, który jako jeden z pierwszych poruszył temat psychologii tłumów. Ta znakomita lektura nie ma co prawda bezpośredniego przełożenia na inwestycje finansowe, jednakże może być próbą wyjaśnienia zjawisk poruszających tematykę zachowań grup ludzi.

Mówiąc o psychologii inwestowania, należy przedstawić kluczowe kwestie związane z finansami behawioralnymi oraz efektywnością rynków. Ilość zalewających rynek informacji nierzadko demoralizujących notowania papierów wartościowych zgodnie z założeniami rynku efektywnego powinna być jawna i ujęta w wycenie walorów danej spółki. Rynki nie są jednak efektywne, czego dowodem na przestrzeni lat mogą być: asymetrie informacyjne, wykorzystanie wiedzy insider traderów czy też płytkość rynków podczas obecnego kryzysu, co przekłada się na możliwość wpływania na kurs każdego waloru. Eugene Fama, jako badacz efektywności rynków finansowych wyróżnił trzy formy efektywności rynków:

• słabą,
• średnią,
• mocną.

Ogólną zasadą efektywności rynku jest coraz większa przejrzystość i dostępność informacji, które są automatycznie uwzględniane w cenach papierów wartościowych. Zatem z punktu widzenia inwestora długoterminowego, najbardziej pożądanym stanem byłby rynek z mocną efektywnością, gdyż wszystkie informacje, zarówno jawne jak i poufne, byłyby zawarte w bieżących cenach giełdowych walorów. Inwestor długoterminowy nie jest jednak jedynym uczestnikiem rynku, dlatego też stan idealny raczej nigdy nie będzie osiągnięty. Gdyby bowiem rynek był doskonale efektywny, wyższe niż osiągane przez rynek zyski takich inwestorów jak George Soros czy Warren Buffet nie miałyby racji bytu.

Dziedzina finansów behawioralnych to w głównej mierze badania zachowań inwestorów na rynkach finansowych z wykorzystaniem aspektów psychologicznych. Sam behawioryzm to próba zastosowania ścisłych, znanych z nauk przyrodniczych metod badania ludzkiej psychiki. Poniekąd dowodem na rzecz odstępstw od efektywności rynku są liczne anomalie, jakie towarzyszą inwestorom zmagającym się z nieobliczalnością rynków.

Dodatnie krótkoterminowe autokorelacje między stopami zwrotu

Badanie przeprowadzone przez N. Jagadesh’a oraz S. Titman’a, którzy analizowali notowania akcji na giełdzie nowojorskiej od 1963-1989 roku, pokazały, że spółki z górnych decyli (czyli tych, w których zgrupowane były spółki z najwyższymi stopami zwrotu), przewyższały w kolejnym roku pod względem średniej rocznej stopy zwrotu akcje spółek z najniższego decyla (czyli tych z najniższą stopą zwrotu). Wyniki badań pokazały, że w krótkim terminie (poniżej jednego roku) istnieje dodatnia autokorelacja między zmianami cen danej spółki, zatem wzrost cen danej spółki prowadzi do podnoszenia jej ceny w najbliższej przyszłości.

Ujemne średnioterminowe autokorelacje miedzy stopami zwrotu

W. de Bondt oraz R. Thaler w swoich badaniach zauważyli, że akcje, które w przeszłości (trzy do pięciu lat) wyceniane były nisko w stosunku do wartości fundamentalnych spółek, mają tendencję do przynoszenia w przyszłości wyższej stopy zwrotu niż akcje przewartościowane.