Jak zrobić zakupy zero waste?

Przeczytaj także: Popularność filozofii zero waste w Polsce rośnie, ale powoli

„Zero waste” przetłumaczyć można dosłonie jako „zero śmieci” lub „zero marnotrawstwa”. Pod tą nazwą kryje się ruch społeczny, bazujący na pięciu podstawowych zasadach, zwanych „5R”:

• refuse – odmawiaj przyjmowania jednorazowych, zaśmiecających środowisko opakowań;
• reduce – dąż do ograniczania zakupów i minimalizmu;
• reuse – nie wyrzucaj starych przedmiotów - poszukuj dla nich nowych zastosowań;
• recycle – segreguj i przetwarzaj odpady;
• rot – kompostuj odpadki organiczne, wybieraj rozwiązania biodegradowalne.

Podstawowymi celami życia w zgodzie z filozofią zero waste jest zmniejszenie ilości odpadów produkowanych przez gospodarstwo domowe oraz zredukowanie konsumpcjonizmu, nieprzemyślanych zakupów i codziennego marnowania żywności.

Wdrożenie zasad zero waste do codziennego życia z pewnością nie jest łatwe, ponieważ wymaga nie tylko zmiany szeregu, ugruntowanych przez lata przyzwyczajeń, ale również zrezygnowania z wielu udogodnień. Z tego też względu wielu Polaków zmiany zaczyna od „less waste”, a więc stopniowego ograniczania złych nawyków.

Zero waste 1. Odmawiaj jednorazowych opakowań

Jak wynika z raportu IQS w pierwszej kolejności jesteśmy w stanie zrezygnować z dań na wynos, które generują ogromne ilości śmieci. Na zestaw jednego dania składają się często: styropianowe pudełko, plastikowe sztućce, osoby pojemnik na surówkę i pojemniki na sosy, a to wszystko zawinięte w foliową torebkę. Już w 2021 roku używanie tego rodzaju plastikowych naczyń jednorazowego użytku będzie całkowicie zakazane w Unii Europejskiej. Dużo trudniej jest Polakom zrezygnować z zakupu napojów w plastikowych butelkach – tylko 29% respondentów zdecydowanie wybiera napój w szklanym lub kartonowym opakowaniu, jeśli ma wybór.

Zero waste 2. Kupuj produkty na wagę

W dążeniu do ograniczenia produkcji śmieci, coraz więcej sprzedawców żywności ekologicznej zachęca do kupowania produktów na wagę i przynoszenia własnych pojemników. Asortyment jest zachęcający, bo obejmuje nie tylko pieczywo, warzywa i owoce, ale również kasze, mąki, makarony czy bakalie. Wystarczy zabrać na zakupy własne słoiki na sypkie produkty, bawełniane i papierowe torby na warzywa i owoce.

Takie rozwiązania nie są jeszcze powszechną praktyką, ale mają szansę na przebicie się do większej części społeczeństwa. Mam nadzieję, że w niedługim czasie normą stanie się robienie zakupów nie tylko z własną torbą na zakupy, ale również pojemnikami na pozostałe produkty – mówi Krystyna Radkowska - Prezes Polskiej Izby Żywności Ekologicznej.

Niedawno w Łodzi otworzono sklep, w którym wszystkie produkty są sprzedawane na wagę i pakowane tylko w pojemniki przyniesione przez klientów. Właściciel ma też w planach uruchomienie sieci „kosmetomatów”, sprzedających ekologiczne środki czystości w płynie, nalewane do pojemników kupujących.

Zero waste 3. Wybieraj lepsze opakowania

„Lepsze” oznacza bardziej przyjazne dla środowiska. W pierwszej kolejności są to opakowania z naturalnych surowców, ulegające biodegradacji. Coraz bogatszą ofertę zapewniają producenci żywności ekologicznej, korzystający z nowoczesnych technologii np. wykorzystujących biopolimery na bazie mączki kukurydzianej (PLA) lub siatki na warzywa i owoce wytwarzane z surowców pochodzenia roślinnego. Główną ich zaletą jest to, że są w 100% biodgradowalne w ciągu kilkudziesięciu dni i nadają się na kompost. Z tradycyjnych opakowań zdecydowanie najbardziej optymalnym dla środowiska rozwiązaniem jest szkło, pod warunkiem, że jest poddawane selektywnej zbiórce i recyklingowi. To jedyny surowiec, który może być przetwarzany nieskończoną ilość razy i nigdy nie traci swoich właściwości.

Zero waste 4. Recykluj i używaj na nowo

Wybieraj produkty z myślą o tym w jaki sposób możesz je ponownie wykorzystać, aby nie wyrzucać opakowań po jednym zastosowaniu. W tym przypadku warto pobudzić swoją kreatywną stronę i zastanowić się jak wykorzystać słoik po ogórkach czy opakowanie po jajkach. Słoiki po dżemach można wykorzystać robiąc własne przetwory, słoiki po sokach do domowych nalewek lub przechowywać w nich sypkie produkty, a w zniszczonych naczyniach można zasadzić kwiaty.

Dużym problemem w dobie zjawiska „fast fashion”, czyli częstego wprowadzania przez firmy odzieżowe nowych i tanich kolekcji ubrań są odpady tekstylne. Filozofia zero waste zakłada przede wszystkim ograniczenie nadmiernych zakupów odzieży, a tej, która nie nadaje się do noszenia przerabianie na inne przedmioty użyteczne w domu (ścierki, torby na zakupy etc.).

Wszystkie zasady 5R najlepiej podsumować w jedno R jak Respect – czyli szacunek. Szacunek do przyrody i wszystkich aspektów życia. Życie w duchu zero waste to ciągła nauka i szukanie ekologicznych, bezśmieciowych rozwiązań.

Raport IQS: „Niezrównoważeni – zero/less waste”