Wiedza finansowa kuleje. Czytamy umowy, ale ich nie rozumiemy

Przeczytaj także: Edukacja finansowa jest ważna. Przynajmniej w teorii

Badania zrealizowane w marcu br. dla Warszawskiego Instytutu Bankowości (WIB) i Fundacji Giełdy Papierów Wartościowych (FGPW) potwierdzają, że wiedza finansowa Polaków ciągle pozostawia wiele do życzenia. Zaledwie co 10. z nas określa (9%), że na finansach zna się dobrze lub bardzo dobrze. Swoją podstawą znajomość zagadnień ekonomicznych szczególnie nisko oceniają najmłodsi respondenci (57% wskazań w grupie wiekowej 18-34 lat) oraz osoby, które przekroczyły 65. rok życia (56%). Okazuje się również, że wiedza finansowa nie jest silną stroną mieszkańców wsi, pośród których aż 58% nie określa własnego poziomu znajomości zagadnień finansowych nawet jako przeciętnego. Najsłabiej oceniamy swoje obeznanie z kwestiami cyberbezpieczeństwa (65%), ale krytycznie patrzymy również na poziom wiedzy o kredytach i pożyczkach (44%).

- Wyniki badań samooceny wiedzy finansowej Polaków pokazują, że prowadzone działania edukacyjne są potrzebne i wymagają dalszego rozwoju oraz współpracy między różnymi środowiskami tak jak ma to miejsce w przypadku Programu "Bankowcy dla Edukacji", a także systemowego zaangażowania oświaty i mediów. Jednocześnie warto podkreślić, że 42% bankowców już zauważa stopniowy wzrost świadomości ekonomicznej klientów. Niemniej,
w kontekście chociażby dynamicznego rozwoju bankowości elektronicznej, niedobór wiedzy w zakresie cyberbezpieczeństwa zadeklarowany przez 65% badanych stanowi bardzo istotne wyzwanie, któremu należy sprostać - powiedział Prezes Związku Banków Polskich – Krzysztof Pietraszkiewicz.

Wyniki analizy „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2019” warto porównać z ocenami bankowców, którzy na zlecenie Związku Banków Polskich zostali zapytani w lutym br. o to jak oceniają poziom wiedzy klientów banków. Ponad połowa (56%) ocenia go jako przeciętny, a prawie jedna trzecia (27%) jako dobry. Optymizmem może napawać fakt, że zdaniem 42% pracowników sektora bankowego podnosi się stopniowo poziom wiedzy finansowej ich klientów. Jako jedno z najtrudniejszych zagadnień dla klientów banków wskazane zostało również cyberbezpieczeństwo (24%); lecz na pierwszym miejscu w tej kategorii znalazło się inwestowanie (62%).

Podobna ocena ekspertów pokrywa się z opinią respondentów – jak wynika z badania, 64% z nas nie jest obecnie zainteresowanych inwestowaniem na Giełdzie Papierów Wartościowych. Wśród podstawowych obaw dotyczących lokowania kapitału na warszawskim parkiecie Polacy wymieniają nieprzewidywalność rynku finansowego, lęk przed ryzykiem i brak wiedzy. Badanie potwierdza jednak, że 62% respondentów wie na czym polega inwestowanie na GPW lub zna podstawowe terminy związane z tą tematyką, takie jak „akcje” czy „obligacje” – osoby te różnią się jednak w podejściu do dalszego pogłębiania wiedzy lub chęci wypróbowania jej w praktyce.

Pozytywnie – również w kontekście wprowadzenia programu Pracowniczych Planów Kapitałowych – wyglądają wyniki dotyczące oszczędzania długoterminowego. 40% badanych zna kilka narzędzi służących odkładaniu pieniędzy na cele emerytalne i - co ważniejsze - planuje ich stosowanie w przyszłości. Wśród osób w wieku 18-34 lat ten odsetek wynosi aż 66%. Z kolei 39% ankietowanych wie, że istnieją możliwości oszczędzania na emeryturę, ale do tej pory nigdy się nimi nie interesowała.

- Wyniki badania potwierdzają, że kierunek naszych działań edukacyjnych, obliczony na przyciągnięcie nowych inwestorów na Giełdę, jest słuszny. W jego realizacji z pewnością pomogą nasze inicjatywy strategiczne oraz implementacja zapisów zawartych w rządowej Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego. Optymizmem napawają dane dotyczące podejścia Polaków do oszczędzania długoterminowego. Trzeba zrobić wszystko, aby to pozytywne podejście przekuć w wysoki poziom partycypacji w startującym programie PPK. Chcemy jako GPW aktywnie wspomagać PFR w informowaniu pracodawców i pracowników o zaletach tego projektu. Wdrożenie programu PPK oznacza, że przyszli emeryci będą mogli bezpośrednio skorzystać z owoców wzrostu gospodarczego - mówi Marek Dietl - Prezes GPW.

Jedną z podstaw świadomości ekonomicznej Polaków okazuje się umiejętność rzetelnego czytania zawieranych umów. Jak wynika z badania na zlecenie WIB i FGPW, 75% osób deklaruje, że bardzo dokładnie czyta lub przynajmniej stara się czytać zapisy w umowach, choć jednocześnie przyznaje, że nie zawsze rozumie wszystkie jej elementy. Niepokojący jest fakt, że blisko co czwarta osoba z wykształceniem podstawowym przyznaje się do sprawdzania jedynie podstawowych zapisów i danych.

Z badania wynika również, że informacje na temat finansów i ekonomii Polacy najchętniej czerpią z mediów (68%) i Internetu (66%). Co ciekawe, dla połowy badanych to banki i inne instytucje finansowe są ważnym źródłem wiedzy ekonomicznej. Jako najbardziej preferowaną formę nauki (68%) podstaw finansów, bankowości czy inwestowania wskazano spotkania bezpośrednie, ze szczególnym uwzględnieniem lekcji i wykładów. Do ankietowanych przemawiają również poradniki i infografiki (55%), a także filmy edukacyjne oraz platformy e-learningowe (oba po 53%).

Źródła:
Badanie „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2019” przeprowadzone zostało na zlecenie WIB i FGPW przez firmę Indicator na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie dorosłych 500 osób w dniach 7-13 marca br.

Badanie osób z sektora bankowego, przeprowadzone zostało na zlecenie Związku Banków Polskich w ramach „Monitora Bankowego” przez Kantar TNS w lutym br.