NBP: finanse gospodarstw domowych w III kw. 2015

Przeczytaj także: Finanse gospodarstw domowych w I kw. 2016

W najnowszej analizie dużo miejsca poświęcono reinterpretacji sytuacji gospodarstw domowych w latach 2010-2015. Było to konieczne, ponieważ GUS znacznie skorygował w dane dotyczące dochodów, oszczędności i konsumpcji tego sektora.

Rewizja danych przez GUS objęła przede wszystkim dochody. W dół skorygowano dwie podstawowe składowe dochodów sektora gospodarstw domowych: dochody z pracy oraz z prowadzonej działalności gospodarczej. Przy zasadniczo niższych dochodach oraz nieznacznie tylko obniżonej konsumpcji, znacząco niższe okazały się oszczędności gospodarstw domowych, w tym w szczególności tzw. oszczędności dobrowolne (tj. te oszczędności, które nie wynikają z członkostwa w otwartych funduszach emerytalnych). O ile przed korektą dane wskazywały na systematyczny wzrost stopy oszczędzania, o tyle korekta ujawniła, że w latach 2013-2015 oszczędności sektora gospodarstw domowych były niskie, a w niektórych kwartałach nawet ujemne. Obniżenie danych o oszczędnościach w rachunkach narodowych jest zgodne ze wskazaniami z rachunków finansowych, które od trzech kwartałów wskazują na wygasanie tempa przyrostu aktywów.

W analizowanym okresie realne dochody sektora gospodarstw domowych zwiększyły się o 2,7 proc. r/r oraz o 0,3 proc. kw/kw (dane odsezonowane). Ich wzrost opierał się głównie na z prowadzonej działalności gospodarczej (dochody pierwotne). Jednocześnie doszło do obniżenia tempa wzrostu dochodów z pracy najemnej, a rewizja danych przez GUS ujawniła, że proces ten trwa już od trzech kwartałów.

Spożycie prywatne w III kwartale 2015 r. wzrosło o 3,0 proc. r/r, co oznacza kontynuację stabilnych tendencji wzrostowych. Zarówno poprawiające się nastroje konsumenckie, jak i dane z gospodarki realnej z IV kwartału 2015 r. oraz względnie stabilne dynamiki PKB mogą wskazywać na podtrzymanie tempa wzrostu popytu konsumpcyjnego w następnych kwartałach. Zmiany polityki świadczeniowej w 2016 r. wzmacniają przesłanki do podtrzymania tej tendencji.

Stopa oszczędzania w III kwartale 2015 r., po rewizji GUS i korekcie sezonowej, wyniosła 1,9 proc. i tym samym kontynuowała trend spadkowy. Obniżają się zarówno oszczędności dobrowolne, jak i przypisywane do oszczędności gospodarstw domowych korekty z tytułu transferu do OFE. O ile drugi proces jest pochodną zmian legislacyjnych, o tyle spadek oszczędności dobrowolnych został ujawniony w zrewidowanych przez GUS danych dopiero w III kwartale 2015 r. Tendencja ta trwa jednak od połowy 2013 r., skutkując m.in. pogłębieniem luki pomiędzy stopą inwestowania i stopą oszczędzania przez gospodarstwa domowe.

W końcu III kwartału 2015 r. stan aktywów finansowych gospodarstw domowych wyniósł 1 719,6 mld zł, tj. w zasadzie nie zmienił się względem ubiegłego kwartału (wzrost o 3,1 proc. r/r). Gospodarstwa domowe lokowały środki głównie w aktywach o względnie niskim poziomie ryzyka i dużej płynności (gotówka i depozyty krótkoterminowe). W dłuższej perspektywie, w strukturze aktywów rośnie znaczenie aktywów nieryzykownych, a maleje rola aktywów ryzykownych.

W III kwartale 2015 r. gospodarstwa domowe w zasadzie nie zmieniły stanu zobowiązań w ujęciu kwartalnym, odnotowano zaniedbywalny poziom transakcji zarówno kredytów długoterminowych, jak i krótkoterminowych. Zobowiązania na koniec III kwartału 2015 r. osiągnęły stan 657,1 mld zł, przekraczając o 5,1 proc. poziom zadłużenia sprzed roku.

Filip Premik, Joanna Tyrowicz