Janosikowe do zmiany. Na dwa lata

Przeczytaj także: Trybunał Konstytucyjny: "janosikowe" niekonstytucyjne

Konieczność nowelizacji wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który na wniosek samorządu województwa mazowieckiego badał zgodność zapisów ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z ustawą zasadniczą w kwestii tzw. janosikowego, czyli obowiązkowych wpłat do budżetu państwa, do których zobowiązane są województwa o wyższych dochodach na mieszkańca. Wpłaty te później służą dotowaniu biedniejszych regionów.

Na początku marca Trybunał orzekł, że przepisy ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego nie gwarantujące województwom zachowania istotnej części dochodów dla realizacji zadań własnych, są niezgodne z Konstytucją oraz Europejską Kartą Samorządu Lokalnego. Przepisy te mają stracić moc w ciągu osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Rząd stanął więc przed koniecznością nowelizacji tej ustawy, uwzględniającą sentencję wyroku TK.

W rządowej nowelizacji zmienione zostaną zarówno progi, od których bogatsze województwa będą zobowiązane do opłat do budżetu państwa, jak i maksymalna wysokość wnoszonych opłat. Będzie również możliwe zmniejszenie wysokości tych opłat, o ile pogorszeniu ulegnie koniunktura gospodarcza i załamią się wpływy podatkowe.

W nowelizacji podniesiono poziom dochodów, po przekroczeniu których województwa będą dokonywały wpłat - wpłat będą dokonywały województwa, w których dochody na jednego mieszkańca będą wyższe od 125 proc. średnich dochodów (obecnie płacą województwa, w których dochody są wyższe od 110 proc.). Dodatkowo obniżona zostanie także kwota przekazywanej nadwyżki. Rząd szacuje, że dzięki takim zmianom już w 2015 roku wpłaty ponoszone przez bogatsze województwa będą o 195,6 mln zł niższe.

Dodatkowo ma być określona maksymalna wysokość wpłaty - do poziomu nie wyższego niż 35 proc. dochodów podatkowych. W ustalaniu wysokości wpłaty uwzględniona będzie także ewentualna zmiana koniunktury gospodarczej i związane z nią obniżenie wpływów podatkowych. Wpłatę będzie można obniżyć o 10 proc. w przypadku spadku o ponad 10 procent dochodów podatkowych.

Proponowane przez rząd rozwiązania są jednak tymczasowe i dotyczą wyłącznie województw. Mają obowiązywać tylko w latach 2015-2016. W tym czasie zostaną przygotowane kompleksowe rozwiązania obejmujące wszystkie jednostki samorządowe - województwa, powiaty i gminy.

Jak zapewnia rząd, w projekcie noweli ustawy przewidziano rozwiązania, dzięki którym żadne województwo nie straci dochodów wobec tych uzyskiwanych na podstawie dotychczasowych przepisów.